Γιατί οι άνδρες πεθαίνουν πρόωρα: Ο σιωπηλός «δολοφόνος». Σε όλο τον κόσμο, οι άνδρες ζουν κατά μέσο όρο τέσσερα χρόνια λιγότερο από τις γυναίκες, και η κύρια αιτία είναι πιο απλή —και πιο τραγική— από ό,τι φαντάζονται οι περισσότεροι: η άρνησή τους να επισκεφθούν τον γιατρό. Σύμφωνα με ανησυχητικά στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι άνδρες πεθαίνουν πρόωρα από παθήσεις που θα μπορούσαν να είχαν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, όπως καρδιακές νόσοι, καρκίνος του προστάτη, διαβήτης, υπέρταση και ψυχικές διαταραχές.

Γιατί οι άνδρες πεθαίνουν πρόωρα: Ο σιωπηλός «δολοφόνος»

 

Τα δεδομένα είναι συγκλονιστικά. Στις ΗΠΑ, το 75% των ξαφνικών καρδιακών θανάτων αφορά άνδρες, ιδιαίτερα μεταξύ 45 και 75 ετών. Παθήσεις όπως η στεφανιαία νόσος συχνά περνούν απαρατήρητες, καθώς οι άνδρες συχνά αγνοούν προειδοποιητικά συμπτώματα (πόνο στο στήθος, δύσπνοια, κόπωση). Στο Ηνωμένο Βασίλειο, περισσότεροι από 133.000 άνδρες πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο, ενώ σχεδόν δύο στους τρεις περιμένουν πάνω από μία εβδομάδα για να επισκεφθούν τον γιατρό ακόμα και με ανησυχητικά σημάδια.

Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί έναν ακόμα «σιωπηλό δολοφόνο». Ένας στους οκτώ άνδρες θα διαγνωστεί με αυτόν τον καρκίνο στη ζωή του, ωστόσο πολλοί αποφεύγουν την τακτική εξέταση λόγω αμηχανίας ή φόβου. Επιλέγουν την άγνοια αντί της πρόληψης, με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνεται όταν η ασθένεια έχει ήδη προχωρήσει.

Η αποφυγή του γιατρού δεν είναι απλώς θέμα άγνοιας, αλλά έχει βαθιές ψυχολογικές και κοινωνικές ρίζες. Από νεαρή ηλικία, οι άνδρες ανατρέφονται με την πεποίθηση ότι πρέπει να είναι δυνατοί και αυτάρκεις. Το να παραδεχτούν ότι χρειάζονται ιατρική βοήθεια θεωρείται ένδειξη αδυναμίας, κάτι που αντικατοπτρίζει ένα εσφαλμένο πρότυπο ανδρισμού. Πολλοί άνδρες φοβούνται τη διάγνωση περισσότερο από την ίδια την ασθένεια.

Το πρόβλημα επιδεινώνεται από τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι άνδρες που ζουν σε φτωχότερες περιοχές έχουν 81% περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρόωρα, με το χάσμα στο προσδόκιμο ζωής να φτάνει τα δέκα χρόνια μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων. Στην Ελλάδα, αν και δεν υπάρχουν λεπτομερή στοιχεία, η τάση είναι παρόμοια.

Η πανδημία του COVID-19 επιδείνωσε την κατάσταση, καθώς τα ποσοστά θνησιμότητας ήταν υψηλότερα στους άνδρες. Παράλληλα, η άνοδος της τηλεϊατρικής δημιούργησε νέες προκλήσεις. Η ευκολία της συνταγογράφησης μέσω διαδικτύου, χωρίς ολοκληρωμένη ιατρική αξιολόγηση, μπορεί να στερήσει από πολλούς άνδρες την ευκαιρία να εντοπιστούν πρώιμα συμπτώματα σοβαρότερων προβλημάτων.

Εξίσου ανησυχητικό είναι το ταμπού της ψυχικής υγείας. Η αυτοκτονία είναι η πρώτη αιτία θανάτου στους άνδρες 20-34 ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ οι περισσότεροι αποφεύγουν να ζητήσουν βοήθεια, εγκλωβισμένοι σε μια κουλτούρα σιωπής.

Το μήνυμα είναι πλέον ξεκάθαρο: η πρόληψη δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά πράξη φροντίδας και αυτοσεβασμού. Εκστρατείες όπως το παγκόσμιο κίνημα Movember προσπαθούν να σπάσουν αυτά τα στερεότυπα, ενθαρρύνοντας τους άνδρες να μιλούν, να εξετάζονται και να ζητούν βοήθεια χωρίς ντροπή. Το πιο επικίνδυνο λάθος είναι να πιστέψει κάποιος ότι «σε εμένα δεν θα συμβεί». Η άρνηση και η αναβλητικότητα δεν προστατεύουν· αντίθετα, συχνά αποδεικνύονται μοιραίες.