Οι δύο Έλληνες που αλλάζουν τον κόσμο με τα ρομπότ τους
Από την ΝΤΟΝΑΤΕΛΛΑ ΑΔΑΜΟΥ
Ο ένας θεωρείται ο Νο1, ο κορυφαίος επιστήμονας ρομποτικής στον κόσμο. Ο δεύτερος σχεδίασε και κατασκεύασε ανθρωποειδές ρομπότ σε χρόνο-ρεκόρ, αλλάζοντας μια για πάντα την ιστορία της ρομποτικής. Και οι δύο είναι Έλληνες επιστήμονες και διαπρέπουν στον συνεχώς εξελισσόμενο, πλην όμως «αχαρτογράφητο» για πολύ κόσμο, τομέα εισπράττοντας εύσημα όχι απλώς από συναδέλφους τους, αλλά από ολόκληρη την επιστημονική – τεχνολογική κοινότητα του πλανήτη. Καλώς ήλθατε στον πλανήτη «ρομποτική», με τη συμβολή των Νίκου Τσαγκαράκη και Γιώργου Παππά.
Ο Νίκος Τσαγκαράκης είναι ερευνητής στο Τμήμα Προωθημένης Ρομποτικής στο Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας. Εκτελώντας χρέη και επικεφαλής στο πρότζεκτ για την κατασκευή του ανθρωποειδούς ρομπότ Walk-Man. Είναι, επίσης, ήδη από το 2013, επισκέπτης καθηγητής στο Κέντρο Ρομποτικής Έρευνας, στο Τμήμα Πληροφορικής του King’s College στο Λονδίνο. Επιπροσθέτως, είναι συντονιστής σε μεγαλεπήβολα ευρωπαϊκά ρομποτικά προγράμματα, μεταξύ των οποίων το «Concert». Η ομάδα του, η Walk-Man, αποτελείται από 19 μέλη. Με τη συμβολή τους, έσπασε ρεκόρ κατασκευάζοντας σε 10 μήνες ρομπότ ύψους 1,85 μ., που κινείται με ημι-αυτόνομο τρόπο σε δύσκολα φυσικά περιβάλλοντα (π.χ., σε περιβάλλον όπου έχει επέλθει φυσική καταστροφή ή όπου έχει προηγηθεί πυρηνικό ατύχημα). Μιλώντας σχετικά, ο Κρητικός από την Ιεράπετρα, που σπούδασε ηλεκτρολόγος-μηχανικός στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ, δηλώνει: «Το Walk-Man αποτέλεσε τεράστια προσπάθεια που ξεκίνησε το Μάρτιο του 2014 και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2015. Πρόκειται για παγκόσμιο ρεκόρ, δεδομένης της πολυπλοκότητας και της εμπειρογνωμοσύνης που απαιτούνται για την ανάπτυξη ενός τέτοιου συστήματος! Σήμερα το ρομπότ έχει αναγνωριστεί ως ένα από τα καλύτερα στον κόσμο, με τεράστιες δυνατότητες για το μέλλον». Με μεταπτυχιακό στη Μηχανική Ελέγχου το ’97 και διδακτορικό στη Ρομποτική το 2000 από το Πανεπιστήμιο του Σάλφορντ, ασφαλώς είχε όλα τα προσόντα για να συνεχίσει δυναμικά. Προτού εξάλλου χριστεί «μπροστάρης» του τμήματος Ανθρωποειδών Ρομπότ και της Μηχανοτρονικής στο Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας, ήταν ερευνητής στο Κέντρο Ρομποτικής και Αυτοματισμού στο Πανεπιστήμιο του Σάλφορντ. Εκεί ειδικεύτηκε σε απτικά συστήματα, ρομποτικούς εξωσκελετούς, ρομπότ αποκατάστασης και σε ανθρωποειδή ρομπότ. Έχει συγγράψει περισσότερες από 250 επιστημονικές εργασίες που δημοσιεύονται σε ερευνητικά περιοδικά και μελετώνται σε διεθνή συνέδρια, και, παράλληλα, έχει κατοχυρώσει περισσότερες από 12 τώρα πια ευρεσιτεχνίες. Πολυβραβευμένος (Best Jubilee Video Award at IROS, PE Publishing Award from the Journal of Systems and Control Engineering, Best Paper at ICAR, Best Student Paper Award at Robio κ.ά.) μένει μόνιμα στην Ιταλία, την οποία δεν επέλεξε τυχαία. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, οι γείτονες έχουν «παράδοση στη ρομποτική, που είναι πολύ ελκυστική για όσους θέλουν να βελτιώσουν το γνωστικό τους υπόβαθρο και ν’ αποκτήσουν σοβαρή εμπειρία στην επιστήμη μας. Επιπλέον, το Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας αποτελεί διεθνές περιβάλλον εργασίας δίνοντας εξαιρετικές ευκαιρίες και πόρους για την ανάπτυξη των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών. Στην Ελλάδα, μολονότι πριν από μερικά χρόνια επιχείρησα να επιστρέψω, δεν έχεις ίδιες ευκαιρίες, δεν σου προσφέρονται οι ίδιες δυνατότητες εργασίας!».
Από τον Φεβρουάριο, δε, του τρέχοντος έτους, ανέλαβε το πανευρωπαϊκό πρότζεκτ «Concert», που εντάσσεται στο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Horizon 2020. Εξηγώντας περί τίνος πρόκειται, λέει χαρακτηριστικά: «Αποσκοπεί στην ανάπτυξη μιας πλατφόρμας που θα χρησιμοποιείται σε τομείς εφαρμογών με μη δομημένα και μεταβλητά περιβάλλοντα κι εργασίες. Με άλλα λόγια, τα νέα ”συνεργατικά” ρομπότ στοχεύουν να βοηθήσουν σε διάφορες δραστηριότητες, χάρη στη δύναμη και την ευελιξία τους. Θα αποτελούνται από διακριτά μέρη, που θα μπορούν να συναρμολογηθούν για να δημιουργήσουν ένα ρομπότ που θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις διαφορετικών εργασιών. Χάρη στις τεχνολογίες Concert (CONfigurable CollaborativE Robot Technologies) ένας μη ειδικός χρήστης, π.χ. ένας εργαζόμενος στον κατασκευαστικό τομέα, θα μπορεί να χρησιμοποιήσει στοιχεία της τεχνολογίας για να διαμορφώσει και να συναρμολογήσει το ρομπότ που χρειάζεται στην εργασία του σε λίγα λεπτά. Φανταστείτε, λ.χ., ένα ρομπότ τύπου «IKEA», που κάποιος μπορεί να αγοράσει τα εξαρτήματά του, να τα συναρμολογήσει ακολουθώντας μερικές οδηγίες και να το χρησιμοποιήσει αμέσως μετά τη συναρμολόγησή του, για να τον βοηθήσει στην εργασία του. Για όλη αυτή τη διαδικασία, θα χρειάζονται μόνο λίγα λεπτά».
Περνώντας στον «Τζορτζ», τον Γιώργο Παππά από την Αριδαία Πέλλας, το «Αμερικανάκι με τα σπαστά ελληνικά», όπως τον έλεγαν πιτσιρικά, τα λόγια είναι λίγα. Πρόκειται κυριολεκτικά για τον «χρυσό επιστήμονα της ρομποτικής», τον κορυφαίο στην πυραμίδα των κονεσέρ του χώρου σε διεθνές φάσμα. Ο Γιώργος Παππάς είναι καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Ηλεκτρολόγων-Μηχανικών και Συστημάτων του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, αλλά και ο άνθρωπος πίσω από τη διοργάνωση του μεγαλύτερου Παγκόσμιου Συνεδρίου Ρομποτικής, που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάιο, παρουσία 5.000 συνέδρων και 200 εταιρειών στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.
Γεννημένος στη Νέα Υόρκη από Έλληνες μετανάστες, δεν τα βρήκε όλα ρόδινα στην πορεία του. Ο πατέρας του ήταν σερβιτόρος στο ακριβοθώρητο ξενοδοχείο «Γουόλντορφ – Αστόρια» και η μητέρα του ασχολούνταν με τα οικιακά. Ο μικρός, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, Γιωργάκης μαγευόταν από την τεχνολογία: «Για εμένα ήταν κάτι εξωτικό. Εκείνα τα χρόνια η άνθηση των τηλεπικοινωνιών (σ.σ. μόλις είχαν κυκλοφορήσει τα πρώτα κινητά) οδηγούσε τους περισσότερους συμφοιτητές μου προς εκείνη την κατεύθυνση. Όμως, η ρομποτική δεν ήταν λεωφόρος, αλλά μοναχικό μονοπάτι», έχει δηλώσει. Αυτό δεν τον πτόησε, αντιθέτως, αφοσιώθηκε πλήρως στα «θέλω» του και σπούδασε σχετικά. Ανάμεσα στα πολυάριθμα βραβεία του, συγκαταλέγονται το Antonio Ruberti Young Researcher Prize, το βραβείο George S. Axelby Award, το O. Hugo Schuck Best Paper, από το National Science Foundation PECASE και το βραβείο αριστείας the George H. Heilmeier Faculty Excellence Award. Το 2020 με την έξαρση του κορωνοϊού, η οικογένειά του, ζώντας και διδάσκοντας αρκετά χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, επανήλθε στην Ελλάδα, αφού υπήρχε η ευκαιρία της εξ αποστάσεως διδασκαλίας και εργασίας.
«Ήρθαμε για διακοπές το καλοκαίρι του 2020. Οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε αναταραχή. Πρόεδρος ήταν ο Ντόναλντ Τραμπ, που πρότεινε ενέσεις με χλωρίνη σε ασθενείς με κορωνοϊό, οι διαδηλώσεις για το θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ ήταν καθημερινές… Μόλις από το πανεπιστήμιο θεσπίστηκε η τηλεργασία, μείναμε! Ήταν η καλύτερη απόφαση που έχουμε πάρει ποτέ. Ξανασυνδεθήκαμε με την πατρίδα, οι κόρες μας έμαθαν καλύτερα ελληνικά. Από το 1993, που είχα επιστρέψει για τη θητεία μου, δεν είχα ζήσει τόσο στην Ελλάδα», έχει πει. Τον έναν λοιπόν χρόνο που βρέθηκε στα πάτρια εδάφη, με τη σύζυγό του Άννα Παπαφράγκου, καθηγήτρια Γλωσσολογίας επίσης στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, και τα δύο τους κορίτσια ως «ψηφιακοί νομάδες», όπως δήλωσε, διαπίστωσε αλλαγές στην εξέλιξη του ψηφιακού τομέα και στη διαχείριση της πανδημίας. «Η ψηφιοποίηση είναι εντυπωσιακό επίτευγμα. Στις υποδομές, η πρόοδος είναι σημαντική, με εξαίρεση τα νησιά που έχουν μείνει πίσω, ειδικά αναφορικά στις τηλεπικοινωνίες. Η διαχείριση της πανδημίας στην πρώτη φάση ήταν καλή -σε κάποια σημεία καλύτερη κιόλας από την αντιμετώπισή της από την αμερικανική κυβέρνηση-, που χειρίστηκε ένα παγκόσμιο πρόβλημα με τοπικές λύσεις. Ίσως αυτή η επιτυχία δημιούργησε στους πολίτες την ψευδαίσθηση πως ο κορωνοϊός θα ξεπερνιόταν εύκολα. Η θριαμβολογία προκάλεσε εφησυχασμό. Αυτό που με ενόχλησε, επειδή ερασιτεχνικά ασχολούμαι με την υπολογιστική επιδημιολογία, ήταν η έλλειψη δημόσιων δεδομένων για την επιδημιολογική κατάσταση». Στα επιμέρους, έχοντας διατελέσει και επικεφαλής της ομάδας επιστημόνων της διασποράς, θέλοντας να προωθήσει τις ιδέες του στην κυβέρνηση, δημιούργησε έκθεση σχετικά με την αξιοποίηση της ρομποτικής από το κράτος και την παρέδωσε στον Κυριάκο Μητσοτάκη και στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας. «Αν και γίνεται πολύ καλή έρευνα στην Ελλάδα, δεν μεταφράζεται σε νέες εταιρείες, σε νέες θέσεις εργασίας ή στη χρήση ρομπότ από ιδιωτικές εταιρείες ή δημόσιους οργανισμούς. Είναι ανάγκη να υπάρξει μακροχρόνια εθνική στρατηγική για τη ρομποτική! Η εφαρμογή και η πορεία της επιβάλλεται να μην αξιολογούνται τόσο με βάση το πόσα προγράμματα διαθέτουν πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, αλλά κυρίως με τον αντίκτυπο της έρευνας σε τομείς εθνικών προτεραιοτήτων. Η πρότασή μας περιέχει διάφορους μηχανισμούς υλοποίησης, που έχουν λειτουργήσει εξαιρετικά σε Ισραήλ, Ιταλία, ΗΠΑ. Η εθνική ασφάλεια είναι ένας τομέας όπου τα εναέρια ρομπότ αποτελούν αδιαμφισβήτητη ανάγκη. Με τον όρο “εθνική ασφάλεια”, εννοώ την περιβαλλοντική επιτήρηση, την άμεση δράση σε περίπτωση φωτιάς ή σεισμού, αλλά και την επιτήρηση των συνόρων μας. Πέρα από αυτά, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα σημαντικά γεωγραφικά πλεονεκτήματά μας και να εστιάσουμε σε αγροτικά και θαλάσσια ρομπότ, καθώς και σε ρομπότ που θα χρησιμοποιηθούν στον ανερχόμενο τομέα των logistics. Σε αυτούς τους κλάδους, η Ελλάδα μπορεί να πρωτοστατήσει».
Σχετικά τώρα με το πώς θα έπειθε έναν νέο να ασχοληθεί με τη ρομποτική, απαντά ευθέως: «Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχει ξεκινήσει και βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Η ρομποτική είναι μικρόκοσμός της, ο ιδανικός τρόπος για να μυηθούν οι νέοι και στην καινοτομία και στην επιχειρηματικότητα». Όσον αφορά, δε, το μέλλον των ρομπότ, «χρόνο με το χρόνο βλέπουν καλύτερα. Στο μέλλον σαφώς θα μπορούν και να αποφασίζουν καλύτερα. Την τελευταία δεκαετία, τεράστια πρόοδος έχει σημειωθεί και στα αυτοκινούμενα οχήματα. Με αυτή την τεχνολογία μάλιστα ασχολείται το δικό μου εργαστήριο. Σ’ ένα αυτοκινούμενο όχημα, προσωπικά μπαίνω, δεν θα έβαζα όμως και τα παιδιά μου! Ο λόγος είναι ότι παραμένει δύσκολο για ένα ρομπότ να σκεφτεί όλους τους πιθανούς συνδυασμούς προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν στο δρόμο. Χάρη στην τεχνολογία, μπορούμε να είμαστε 99,9% σίγουροι ότι τίποτα κακό δεν θα συμβεί. Αυτό μας αρκεί για πολλές εφαρμογές, αλλά όχι για αστικό περιβάλλον και για συνθήκες όπου ρισκάρεις τη ζωή πολιτών! Το υπόλοιπο 0,1%, όσο και αν φαίνεται ελάχιστο, δεν είναι: Απαιτεί πάρα πολλή δουλειά και τεράστιο κόστος. Εγώ προβλέπω ότι θα περάσουν τουλάχιστον 20 χρόνια μέχρι να επιτευχθεί. Στην ασφάλεια, πάλι, δεν μπορείς να κάνεις εκπτώσεις. Μέχρι στιγμής, τα αυτόνομα ΙΧ δεν είναι εξίσου ασφαλή με αυτά που οδηγούν άνθρωποι».
Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας On time του Σαββατοκύριακου στις 5-6 Νοεμβρίου
