Αυτή είναι η, διεθνούς ακτινοβολίας, ελληνική dream team στη μάχη κατά του καρκίνου (εικόνες)

Ντονατέλα Αδάμου

Οι Έλληνες διαπρέπουν εκτός Ελλάδας -είναι νόμος- και οι ομογενείς στους οποίους εστιάζουμε έχουν θέσει τον πήχη πολύ ψηλά: Δίνουν «γη και ύδωρ» στη μάχη κατά του καρκίνου, ο καθένας με τον δικό του, αποτελεσματικό, όπως έχει φανεί στην πράξη, τρόπο. Πέντε διακεκριμένοι συμπατριώτες μας ερευνητές, εκ των οποίων και μία γυναίκα, όπως και ένας επιχειρηματίας (και με τη σειρά του επιστήμονας), συνιστούν τη dream team μας στη μάχη κατά του καρκίνου. Ας τους γνωρίσουμε.

Αναβαθμισμένο τεστ Παπ

Ο Νικόλας Παπαδόπουλος βρίσκεται πίσω από την έγκαιρη διάγνωση γυναικολογικών καρκίνων με τη συμβολή του αναβαθμισμένου τεστ Παπ με τη σφραγίδα του. Ερευνητές στο Αντικαρκινικό κέντρο The Johns Hopkins Kimmel Cancer Center, με επικεφαλής τον Έλληνα καθηγητή Ογκολογίας και Παθολογίας της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου (Τζονς Χόπκινς) ανέπτυξαν τεστ με την ονομασία PapSEEK, που, σε πρώιμο στάδιο, ανιχνεύει γενετικά τους καρκίνους των ωοθηκών και του ενδομητρίου. Τα μέχρι τώρα διαθέσιμα τεστ κατά κοινή ομολογία θεωρούνται «επεμβατικά», «βρίσκουν» δηλαδή καρκίνους που συχνά, σύμφωνα με προγενέστερες έρευνες, πολλές φορές δεν υφίστανται καν. Πολλά υποσχόμενο, το τεστ του Παπαδόπουλου φέρεται πως θα τους «πιάνει» σε πιο πρώιμο, επομένως ιάσιμο στάδιο, πιθανώς κιόλας σε προκαρκινικό.

Ο ίδιος και η ομάδα του εκμεταλλεύθηκαν το ότι τα καρκινικά κύτταρα από τους δύο αυτούς καρκίνους συχνά μεταφέρονται στο κολπικό κανάλι, όπου είναι δυνατό να συλλεχθούν από το τεστ Παπ. Στη συνέχεια, το τεστ PapSEEK αναλύει το DNA των δειγμάτων που έχουν συλλεχθεί από το αρχικό τεστ Παπ, ανιχνεύοντας τις κοινές γενετικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με τους συγκεκριμένους γυναικολογικούς καρκίνους. Οι επιστήμονες δοκίμασαν την αποτελεσματικότητα του τεστ σε δείγματα Παπ, σε 382 ασθενείς με καρκίνο του ενδομητρίου, 245 με καρκίνο των ωοθηκών και 714 υγιείς. Το PapSEEK ανίχνευσε το 81% των καρκίνων του ενδομητρίου και το 33% των καρκίνων των ωοθηκών. Τα ποσοστά αυξήθηκαν σε 93% και 45% αντίστοιχα όταν τα δείγματα του τεστ Παπ συλλέχθηκαν με διαφορετικό εργαλείο (Tao), που επιτρέπει τη λήψη ιστού πλησιέστερα στην περιοχή των όγκων. Σε επόμενο χρόνο, η μέθοδος βελτιώθηκε και το ποσοστό διάγνωσης των καρκίνων των ωοθηκών αυξήθηκε στο 63%. Αυτό επιτεύχθηκε όταν το PapSEEK συνδυάστηκε με την ανίχνευση του DNA του όγκου στο αίμα των ασθενών. O δε Ν. Παπαδόπουλος έχει ανακοινώσει στο περιοδικό «Science» τη μέθοδο ανάπτυξης ενός καθολικού τεστ αίματος που θα μπορεί να διαγνώσει ταυτόχρονα περισσότερα είδη καρκίνου. Πρόκειται για τεστ υγρής βιοψίας, «το λεγόμενο CancerSEEK, που αναλύει το DNA κι ελέγχει μεταλλάξεις σε 16 γονίδια και οκτώ πρωτεΐνες που συνδέονται με τον καρκίνο. Σε αυτό το στάδιο, οι κλινικές δοκιμασίες εξακολουθούν».

Το εμβόλιο για τον καρκίνο των ωοθηκών

Σε δεύτερο χρόνο, βρίσκουμε τέσσερις Έλληνες πίσω από το εξατομικευμένο εμβόλιο για τον καρκίνο των ωοθηκών: Ενισχύει το ανοσοποιητικό για να καταπολεμήσει τον καρκίνο των ωοθηκών. Η πιλοτική κλινική δοκιμή του εμβολίου που ενεργοποίησαν τέσσερις Έλληνες γιατροί σε ασθενείς με προχωρημένο και υποτροπιάζοντα καρκίνο των ωοθηκών έδειξε ότι είναι ασφαλές. Οι ίδιοι, όπως έχουν αποδείξει, πέτυχαν την ενίσχυση των αντιδράσεων του αμυντικού μηχανισμού των καρκινοπαθών, αυξάνοντας κατ’ επέκταση τις πιθανότητες επιβίωσής τους.

Συγκεκριμένα, το εμβόλιο διπλασιάζει σχεδόν τον αριθμό των ασθενών που πάσχουν τουλάχιστον δύο χρόνια. Στην ανάπτυξη και τη δοκιμή του καθοριστική συμβολή είχε ο διακεκριμένος ογκολόγος Γιώργος Κούκος, διευθυντής του Τμήματος Ογκολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λωζάννης και ερευνητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια των ΗΠΑ, ο Ιωάννης Ξενάριος του Ελβετικού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής στη Λωζάννη, η καθηγήτρια Βιοστατιστικής Ουρανία Δαφνή της Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο καθηγητής Παθολογίας στο Children’s Hospital του Πανεπιστημίου Φιλαδέλφειας, Δημήτριος Μόνος.

Έως σήμερα η θεραπεία για τα περιστατικά σε προχωρημένο στάδιο είναι η χειρουργική επέμβαση, που, ως γνωστόν, ακολουθείται από χημειοθεραπεία. Όμως, πολλές ασθενείς, σε ποσοστό που κυμαίνεται στο 85% για την ακρίβεια, υποτροπιάζουν. Το εμβόλιο, στα επιμέρους, που «μπουστάρουν» είναι εξατομικευμένο, καθώς αποτελείται από ανοσοκύτταρα που έχουν ληφθεί από το αίμα της ασθενούς κι έχουν εκτεθεί εργαστηριακά σε καρκινικά κύτταρα. Στη συνέχεια, εισάγονται στον οργανισμό της ασθενούς, όπου το εμβόλιο πυροδοτεί αντίδραση του ανοσοποιητικού «εκπαιδεύοντας» τα Τ-λεμφοκύτταρα ν’ αναγνωρίζουν και να καταστρέφουν τους καρκινικούς όγκους.

Επί του πρακτέου, οι Έλληνες επιστήμονες χορήγησαν σε δόσεις το εμβόλιο (περίπου μία τον μήνα σε βάθος διετίας), είτε μόνο του είτε σε συνδυασμό με ανοσοτροποποιητικά φάρμακα, κι ακολούθησε η παρακολούθηση των ασθενών για περισσότερους από 24 μήνες. Περίπου οι μισές εμβολιασμένες νοσούσες εμφάνισαν ενισχυμένη αντίδραση στα καρκινικά κύτταρα κι έζησαν περισσότερο. Μετά από ένα έτος, το 100% των εμβολιασμένων ασθενών ζούσαν, έναντι 60% όσων είχαν πάρει μόνο δύο αντικαρκινικά φάρμακα. Μία μάλιστα 46χρονη με καρκίνο τετάρτου σταδίου είχε παραμείνει χωρίς καρκίνο για πέντε χρόνια μετά τον εμβολιασμό της – έλαβε 28 δόσεις σε δύο χρόνια. Οι ερευνητές, που έκαναν σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό «Science Translational Medicine», δήλωσαν ότι τα αποτελέσματα δικαιολογούν μελλοντικές κλινικές δοκιμές του εμβολίου.

Δισεκατομμύρια για τη θεραπεία του καρκίνου

Ο Νίκος Γαλακάτος, βετεράνος στον τομέα της Βιοτεχνολογίας κι επικεφαλής των Βιοεπιστημών στο Blackstone -ένα από τα μεγαλύτερα private equity funds παγκοσμίως-, βάζει τεράστια κεφάλαια, μιλάμε για εκατομμύρια, στη μάχη κατά του καρκίνου. Γεννημένος στην Αθήνα και μεγαλωμένος στη Θεσσαλονίκη, ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στο συγκεκριμένο τομέα παρακινούμενος από τη μητέρα του, που το 1949, στα τέλη του Εμφυλίου, έγινε από τις πρώτες γυναίκες παγκοσμίως που σπούδασαν Ιατρική στο περιώνυμο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. «Το ότι η μητέρα μου ήταν γιατρός με επηρέασε πολύ», έχει δηλώσει. Και καθώς εκείνος δεν άντεχε καν στη θέα του αίματος, σπούδασε Χημεία, πρώτα στο Reed College και μετά στο MIT. Οι δύο βασικοί του στόχοι ήταν να ασχοληθεί «με τις επιστήμες και να βοηθήσω τον κόσμο. Η έμφασή μας στο Blackstone είναι στην καινοτομία. Χρηματοδοτούμε την ανάπτυξη και την εμπορευματοποίηση καινοτόμων φαρμάκων που μπορούν πραγματικά να κάνουν τη διαφορά στους ασθενείς». Εκτός από τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη των προϊόντων -επενδύουν στα ίδια τα φάρμακα και όχι στην εκάστοτε φαρμακευτική που μπορεί να παραγάγει κάθε προϊόν-, ενίοτε προμηθεύουν τα απαραίτητα ακίνητα και τα εργαστήρια για την έρευνα. Σε άλλες, δε, περιπτώσεις, προμηθεύουν υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως ερευνητικές ομάδες που «τρέχουν» κλινικές δοκιμές. Στην ομάδα των βιοεπιστημών του Blackstone, οι μισοί πραγματοποιούν κλινικές δοκιμές. Ορισμένοι έχουν πτυχία Ιατρικής ή διδακτορικό κι άλλοι διαθέτουν τεράστια εμπειρία στον φαρμακευτικό τομέα. Το Blackstone ξεκίνησε το σκέλος των βιοεπιστημών το 2018, όταν το fund αγόρασε την Clarus, την εταιρεία που ο κ. Γαλακάτος ξεκίνησε το 2004. Ο ίδιος αναφέρει ότι η πρόκληση παρέμεινε η ίδια – «έχει να κάνει με το πώς διαλέγεις τους νικητές», έχει πει.

«Η δεύτερη πρόκληση είναι ότι υπάρχουν περισσότερες από 5.000 εταιρείες και καθεμία από αυτές αναπτύσσει πάνω από ένα προϊόν. Εμείς, διαλέγουμε τα καλύτερα, γεφυρώνοντας το κενό μεταξύ της τελευταίας φάσης της κλινικής ανάπτυξης -επενδύουμε συνήθως στο τρίτο στάδιο, το πιο ακριβό στάδιο της κλινικής ανάπτυξης όπου μια κλινική δοκιμή μπορεί να κοστίσει μεταξύ 100-500 εκατ. δολαρίων, αλλά και το στάδιο με το χαμηλότερο ρίσκο- και της έγκρισης», διευκρινίζει. Αυτό που έχει αλλάξει σε σχέση με την Clarus αφορά στην κλίμακα. «Όταν ήμασταν στην Clarus, το μεγαλύτερο fund μας ήταν λίγο παραπάνω από 900 εκατομμύρια, αλλά όταν γίναμε κομμάτι του Blackstone, το fund που μαζέψαμε ήταν 5 φορές μεγαλύτερο», τονίζει. «Ήταν και ακόμα είναι (σ.σ. έχοντας συγκεντρώσει 4,6 δισεκατομμύρια δολάρια) το μεγαλύτερο fund βιοεπιστημών παγκοσμίως». Για την Ιστορία, το Blackstone Life Sciences έχει συμβάλει στην ανάπτυξη 114 φαρμάκων, ενώ ο ίδιος ο κ. Γαλακάτος τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια έχει διαπιστώσει ταχύτατη ανάπτυξη στη Βιολογία και στη Χημεία. Ένα από τα παραδείγματα που δίνει είναι αυτό της θεραπείας της LDL χοληστερόλης. «Η “κακή” χοληστερόλη είναι ο κύριος παράγοντας που οδηγεί σε καρδιοπάθεια», λέει χαρακτηριστικά. Τη δεκαετία του ’80 αναπτύχθηκαν οι στατίνες, φάρμακα που έπρεπε ένας ασθενής να παίρνει καθημερινά για να ρυθμίσει τη χοληστερόλη. «Το 2010 εμφανίστηκε νέα γενιά φαρμάκων, τα μονοκλωνικά αντισώματα: είναι ενέσιμο φάρμακο που παίρνεις μία φορά τον μήνα για να χαμηλώσει η χοληστερόλη. Το επόμενο βήμα είναι το gene editing, η γονιδιακή επεξεργασία, πάνω στην οποία δουλεύουν επιστήμονες. Μπορείς να επεξεργαστείς τη μετάλλαξη σε ένα γονίδιο που σχετίζεται με την ανάπτυξη της “κακής” χοληστερόλης – πρόκειται για θεραπεία που θα κάνεις εφάπαξ», ολοκληρώνει. Στη διάρκεια, δε, της έξαρσης της πανδημίας, εξακολούθησε να επενδύει σε θεραπείες και για τον καρκίνο και για τις καρδιακές παθήσεις. «Μας ενδιαφέρουν οι κυτταρικές θεραπείες, γι’ αυτό επενδύσαμε σε εταιρεία που ασχολείται με θανατηφόρο καρκίνο του αίματος. Σκεφτείτε, αντί για ένα χάπι, να χρησιμοποιείται ως φάρμακο ένα κύτταρο· είναι τα πιο προηγμένα φάρμακα που μπορούμε να φανταστούμε! Οι δε Έλληνες επιστήμονες είναι εκπληκτικοί, δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε μακριά», λέει κι επικεντρώνεται, πέρα από τους προαναφερόμενους, στους Άλμπερτ Μπουρλά, Γιώργο Γιανκόπουλο, Μένε Πάγκαλο. «Βέβαια, δεν θα δούμε ξαφνικά 20 φάρμακα βασισμένα στη γονιδιακή επεξεργασία, αλλά στη μετασχηματιστική τεχνολογία. Εταιρεία μας στη Γερμανία ασχολείται με κύτταρα που πολεμούν τον καρκίνο. Παρότι είναι αποτελεσματικά, γίνονται “τοξικά”, δεν τα αντέχουμε για πολύ. Ουσιαστικά “σβήνουν” τα γονίδια που προκαλούν την τοξικότητα, προκειμένου αυτά τα κύτταρα να διαρκούν περισσότερο. Απώτερος όμως σκοπός μας είναι τα φάρμακα να τα αντέχει ο οργανισμός».

Ακολουθήστε την ontime24 στο Google News!