Εξπρές Σάμινα: 25 χρόνια από το τραγικό ναυάγιο. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2000, Τρίτη, πριν από 25 ολόκληρα χρόνια, το πλοίο «Εξπρές Σάμινα» απέπλευσε από τον Πειραιά με προορισμό τα νησιά του Αιγαίου, μεταφέροντας 472 επιβάτες και 61 μέλη πληρώματος. Λίγες ώρες αργότερα, κανείς τους δεν φανταζόταν τι επρόκειτο να συμβεί.

Εξπρές Σάμινα: 25 χρόνια από το τραγικό ναυάγιο

Λίγες ώρες αργότερα, το πλοίο συγκρούστηκε σε βράχια κοντά στην Πάρο και άρχισε να βυθίζεται. Μέσα σε χάος και σκοτάδι, 81 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το περιστατικό θεωρείται μία από τις πιο τραγικές ναυτικές καταστροφές στην Ελλάδα, αποκαλύπτοντας σοβαρές ελλείψεις σε εκπαίδευση, υποδομές και επαγγελματική ευθύνη, ενώ άφησε πολλά αναπάντητα «γιατί». Το ναυάγιο αυτό δεν καταγράφηκε μόνο στα δελτία ειδήσεων, αλλά και στη συλλογική μνήμη της χώρας, ως σκληρή υπενθύμιση των συνεπειών της αμέλειας.

Το βράδυ της 26ης Σεπτεμβρίου 2000, το πλοίο αναχώρησε από τον Πειραιά με προορισμό την Πάρο, τη Νάξο, την Ικαρία, τη Σάμο, την Πάτμο και τους Λειψούς, μεταφέροντας 533 άτομα – 472 επιβάτες και 61 μέλη πληρώματος. Καθώς πλησίαζε την Πάρο με αυτόματο πιλότο και ανέμους 8 μποφόρ, κατευθυνόμενο προς το λιμάνι της Παροικιάς, στις 10:15 μ.μ. προσέκρουσε στις νησίδες «Πόρτες» με ταχύτητα 18 κόμβων. Η σύγκρουση προκάλεσε ρήγμα περίπου τριών μέτρων στο δεξί ύφαλο της βάσης του δεξιού πτερυγίου ευστάθειας και το πλοίο άρχισε να παίρνει κλίση, βυθιζόμενο σε λιγότερο από 25 λεπτά.

Ο πανικός ανάμεσα στους επιβάτες ήταν τεράστιος, καθώς η συσκότιση που προκλήθηκε λόγω της αποτυχίας της εφεδρικής ηλεκτρογεννήτριας εκτάκτου ανάγκης καθιστούσε δύσκολη την εκκένωση. Το πλήρωμα δεν είχε επαρκή εκπαίδευση για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων, με αποτέλεσμα η διαδικασία εκκένωσης να είναι χαοτική και αναποτελεσματική. Πολλοί επιβάτες δυσκολεύτηκαν να βρουν σωστικά μέσα ή να φτάσουν στις σωσίβιες λέμβους, πολλές από τις οποίες δεν λειτουργούσαν. Ορισμένα μέλη του πληρώματος, συμπεριλαμβανομένων αξιωματικών, εγκατέλειψαν το πλοίο πρώτοι, αφήνοντας τους επιβάτες να παλεύουν μόνοι τους για τη σωτηρία τους. Πολλοί, προσπαθώντας να σωθούν, βούτηξαν στα νερά του Αιγαίου, ελπίζοντας να διασωθούν από άλλα σκάφη ή να κολυμπήσουν μέχρι την ακτή.

Η προσέγγιση του «Εξπρές Σάμινα» στην Πάρο και η πρόσκρουσή του τόσο κοντά στην ακτή επέτρεψαν την άμεση κινητοποίηση των ντόπιων κατοίκων. Ψαράδες της Πάρου με τα καΐκια τους ήταν οι πρώτοι που έσπευσαν στην περιοχή, σώζοντας πολλούς επιβάτες που είχαν πέσει στη θάλασσα. Οι επίσημες επιχειρήσεις διάσωσης, όμως, καθυστέρησαν και παρουσίασαν προβλήματα. Στην αρχή, ο θάλαμος επιχειρήσεων του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ) δεν θεωρούσε το περιστατικό κρίσιμο, παρά τις διαφορετικές αναφορές των επιβατών που επικοινωνούσαν μέσω κινητών τηλεφώνων με τηλεοπτικά μέσα. Μετά από αρκετή ώρα, το Λιμεναρχείο Πάρου διέταξε όλα τα παραπλέοντα σκάφη να κινηθούν προς τον τόπο του ναυαγίου. Στις προσπάθειες διάσωσης συμμετείχαν ελληνικά πλοία, αλλά και δύο βρετανικά πολεμικά σκάφη – τα «HMS Λίβερπουλ» και «HMS Ελίζαμπεθ» – τα οποία βρίσκονταν στην περιοχή για ΝΑΤΟική άσκηση. Οι διασωθέντες μεταφέρθηκαν στο Κέντρο Υγείας της Πάρου. Η επιχείρηση είχε σοβαρό κόστος: ο λιμενάρχης Πάρου, Δημήτρης Μάλαμας, υπέστη καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια της διάσωσης και κατέληξε.

To πλοίο εκτελούσε δρομολόγια τρεις μήνες πριν την αποσύρση

Το «Εξπρές Σάμινα» την ημέρα του ναυαγίου ήταν 34 ετών, έχοντας κατασκευαστεί το 1966 στη Γαλλία, και σύμφωνα με τον νόμο επρόκειτο να αποσυρθεί σε τρεις μήνες. Μετά από δεκαετίες υπηρεσίας αλλά και μεγάλα διαστήματα παροπλισμού, το πλοίο περιήλθε στην εταιρεία «Hellas Ferries/Minoan Flying Dolphins» (σημερινή Hellenic Seaways) και δρομολογήθηκε στο Αιγαίο, εξυπηρετώντας τις γραμμές των Κυκλάδων και του Βορειοανατολικού Αιγαίου.

Ο Α’ μηχανικός, Αναστάσιος Σορόκας, είχε αποχωρήσει από το πλοίο στις 19 Σεπτεμβρίου, λίγες ημέρες πριν το ναυάγιο. Στην παραίτησή του ανέφερε ότι το πλοίο ήταν αναξιόπλοο, με σοβαρά προβλήματα: κακή κατάσταση των μηχανών λόγω παλαιότητας και ανεπαρκούς συντήρησης των τεσσάρων ηλεκτρομηχανών, προβληματική λειτουργία των συστημάτων καθέλκυσης των σωστικών λέμβων και ανεπάρκεια των υδατοστεγών θυρών σε περίπτωση πλημμύρας τμήματος του πλοίου – ακριβώς το γεγονός που οδήγησε στη βύθιση. 

Η διερεύνηση του ναυαγίου αποκάλυψε σοβαρές παραλείψεις και ελλείψεις σε θέματα ασφάλειας. Το πλοίο βρισκόταν σε λειτουργία αυτόματης πλοήγησης τη στιγμή της πρόσκρουσης, ενώ πολλά μέλη του πληρώματος δεν ήταν στις θέσεις τους για να παρακολουθήσουν την πορεία. Ο αυτόματος πιλότος δεν απενεργοποιήθηκε εγκαίρως, και όταν έγινε αντιληπτή η απόκλιση, ήταν ήδη πολύ αργά για να αποφευχθεί η σύγκρουση με τις βραχονησίδες. Επιπλέον, κατά παράβαση των κανόνων ασφαλείας, οι υδατοστεγείς πόρτες ήταν ανοικτές, παρά το γεγονός ότι θα έπρεπε να είναι ερμητικά κλειστές, με ευθύνη του πλοιάρχου και του υποπλοιάρχου. Το πόρισμα των διορισμένων πραγματογνωμόνων έδειξε ότι σχεδόν κανένα σύστημα του πλοίου δεν λειτουργούσε όπως θα έπρεπε. Οι νομικές ευθύνες επιρρίφθηκαν τόσο στην εταιρεία όσο και στο πλήρωμα. Η Minoan Flying Dolphins κατηγορήθηκε για σοβαρές παραλείψεις στη συντήρηση και στην ασφάλεια του πλοίου.

Η αυτοκτονία του πρόεδρου της Ένωσης Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας

Ο 55χρονος εφοπλιστής και πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας, Παντελής Σφηνιάς, μη αντέχοντας το βάρος της τραγωδίας και των αποκαλύψεων, έδωσε τέλος στη ζωή του στις 29 Νοεμβρίου 2000, πέφτοντας από τον έκτο όροφο του κτιρίου της εταιρείας στην Ακτή Κονδύλη στον Πειραιά. Κατά τη διάρκεια των ερευνών, υπήρξαν καταγγελίες για προσπάθειες αλλοίωσης των στοιχείων του ναυαγίου, ενώ οι δύο δύτες που ανέλαβαν την έρευνα του κουφαριού του πλοίου λίγες μέρες μετά παραιτήθηκαν και διαγράφηκαν από τα μητρώα πραγματογνωμόνων, υπό το βάρος αμφιβολιών για την ικανότητα και αξιοπιστία τους.

Ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο

Την επόμενη μέρα μετά το ναυάγιο, η Εισαγγελία Σύρου άσκησε ποινική δίωξη για ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο σε βάρος του πλοιάρχου, του υποπλοιάρχου, του χειριστή πηδαλίου και του δόκιμου πλοιάρχου, καθώς και κατά παντός υπευθύνου. Στο στόχαστρο της έρευνας μπήκε και η πλοιοκτήτρια εταιρεία, με κακουργηματική δίωξη για έκθεση επιβατών σε κίνδυνο, ενώ οι κρατικές Αρχές που ήταν αρμόδιες για τη διάσωση των ναυαγών επίσης ελέγχθηκαν.

Από την πρώτη στιγμή, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έδωσε εντολή για πλήρη διερεύνηση των αιτιών του ναυαγίου και την απόδοση ευθυνών. Ο Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, Χρήστος Παπουτσής, είχε διαβεβαιώσει ότι «το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο». Παρά τις δεσμεύσεις αυτές, η Βουλή απέρριψε την πρόταση της Νέας Δημοκρατίας για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής σχετικά με την ασφάλεια της ακτοπλοΐας, με 146 ψήφους κατά, 121 υπέρ και μία αποχή από τον ανεξάρτητο βουλευτή Βασίλη Κεδίκογλου. Την πρόταση στήριξαν η ΝΔ και το ΚΚΕ, ενώ ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμός ψήφισαν κατά.

Ποιοι καταδικάστηκαν 

Η δίκη των υπευθύνων για το ναυάγιο του «Express Samina» ξεκίνησε στις 7 Μαΐου 2005 στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πειραιά, ενώ η απόφαση εκδόθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2006.

Οι επτά κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν για διάφορα αδικήματα:

• Ο πλοίαρχος Βασίλης Γιαννακής καταδικάστηκε σε κάθειρξη 11 ετών, 11 μηνών και 25 ημερών για κακούργημα διατάραξης ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο που οδήγησε σε θάνατο ανθρώπων, ναυάγιο από αμέλεια, ανθρωποκτονία και σωματικές βλάβες από αμέλεια κατά συρροή. Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε 16 χρόνια, ενός μήνα και 15 ημερών.
• Ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός καταδικάστηκε σε 12 χρόνια, 9 μήνες και 25 ημέρες για τα ίδια αδικήματα, ενώ πρωτόδικα είχε 19 χρόνια, ενός μήνα και 15 ημέρες.
• Ο ύπαρχος Γιώργος Τριαντάφυλλος έλαβε ποινή 5 ετών και 28 ημερών για διατάραξη ασφάλειας από αμέλεια, ανθρωποκτονία από αμέλεια, σωματικές βλάβες από αμέλεια, έκθεση με ενδεχόμενο δόλο και εγκατάλειψη πλοίου χωρίς συναίνεση πλοιάρχου. Η ποινή του είναι εξαγοράσιμη.
• Ο Α’ μηχανικός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης καταδικάστηκε σε 7 χρόνια, 5 μήνες και 28 ημέρες για πρόκληση ναυαγίου από αμέλεια, ανθρωποκτονία από αμέλεια, σωματικές βλάβες και έκθεση με ενδεχόμενο δόλο. Η ποινή του είναι επίσης εξαγοράσιμη.
• Ο ασυρματιστής Δημήτρης Τσούμας καταδικάστηκε σε 10 μήνες με τριετή αναστολή για εγκατάλειψη πλοίου χωρίς συναίνεση πλοιάρχου. Πρωτόδικα είχε 15 μήνες με τριετή αναστολή.
• Ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της πλοιοκτήτριας εταιρείας, Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος, καταδικάστηκαν σε 2 χρόνια, 6 μήνες και 2 ημέρες για έκθεση κατά συρροή με ενδεχόμενο δόλο. Η ποινή τους είναι εξαγοράσιμη, ενώ πρωτόδικα είχαν καταδικαστεί σε 4 χρόνια, 3 μήνες και 3 ημέρες

Οι περισσότεροι από τους καταδικασθέντες, εκτός του πλοιάρχου και του υποπλοιάρχου, άσκησαν έφεση και αφέθηκαν ελεύθεροι. Δέκα χρόνια μετά το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» ανοιχτά της Πάρου, ο Άρειος Πάγος έκρινε τελεσίδικα ότι τα κατώτερα δικαστήρια είχαν κάνει νομικά λάθη στην απονομή των κατηγοριών στους βασικούς κατηγορούμενους, οδηγώντας έτσι σε ευνοϊκότερη ποινική μεταχείρισή τους.

Δημοσιεύτηκε στα “Parapolitika.gr”. 

Ακολουθήστε την ontime24 στο Google News!