Ουλόκερη αίγα: Κινδυνεύει με εξαφάνιση η αρχαιοελληνική ράτσα
Η ιστορία και η κατάσταση του πληθυσμού της αρχαίας ράτσας – Η ουλόκερη αίγα και η ιδιαιτερότητά της, πόσες έχουν απομείνει
Η ουλόκερη αίγα είναι ένα από τα πιο πολύτιμα ζώα της ελληνικής υπαίθρου και κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Αν και φέρει ανθεκτικά γονίδια, είναι η πιο αντιπροσωπευτική περίπτωση εγχώριας φυλής που φθίνει ραγδαία. Σήμερα επιβιώνει μόνο σε 2-3 περιοχές της Στερεάς Ελλάδας και ο πληθυσμός της μειώνεται συνεχώς.
Η ουλόκερη αίγα δεν είναι απλώς μια «παλιά» ράτσα, αλλά ένα ζώο που άντεξε για αιώνες σε σκληρές συνθήκες, αξιοποιώντας ακόμα και τις πιο φτωχές, άνυδρες εκτάσεις. Προσφέρει γάλα και κρέας εξαιρετικής ποιότητας και έχει υψηλή αντοχή σε ασθένειες και παράσιτα. Όλα αυτά, σήμερα, είναι πιο επίκαιρα από ποτέ λόγω των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής.
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες λίγων εκτροφέων, η ουλόκερη αίγα έχει ήδη ενταχθεί στον κατάλογο των πιο απειλούμενων με εξαφάνιση ευρωπαϊκών κτηνοτροφικών ζώων. Μαζί της, σιωπηλά και αθόρυβα, σβήνουν και άλλες φυλές – πρόβατα, χοίροι, βοοειδή και σκύλοι εργασίας – που στήριξαν την αγροτική ταυτότητα του τόπου.
Η εξαφάνιση της ουλόκερης αίγας δεν είναι απλώς ένα ζήτημα κτηνοτροφίας. Είναι απώλεια πολιτισμικής κληρονομιάς, διατροφικής αυτάρκειας και βιολογικής ποικιλότητας. Είναι ακόμη ένα καμπανάκι για την κατάσταση της παραδοσιακής κτηνοτροφίας στην Ελλάδα, που όλο και περισσότερο παλεύει να σταθεί απέναντι σε ένα δυσμενές οικονομικό και περιβαλλοντικό τοπίο.
Η ιστορία της
Στο μυστήριο πίσω από το μύθο, η ουλόκερη αίγα «ταυτίζεται» με την ελληνική μυθολογία και την αρχαία Ελλάδα καθώς έλκει και την ονομασία της από τα αρχαία ελληνικά αφού «ούλος» σημαίνει συστρεφόμενος, γυριστός, περιελισσόμενος, όρος που εισήγαγε ο Ι.Ν. Δημητριάδης.
Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής του Δικτύου «Αμάλθεια», Βασίλης Λέκκας αποκαλύπτει κι έναν ακόμη λόγο που η ουλόκερος συνδέεται με την αρχαία Ελλάδα: «Υπάρχει στη Νότια Ιταλία μια φυλή που έχει κοινά χαρακτηριστικά και οι Ιταλοί πιστεύουν ότι κατάγεται από τις φυλές που είχαν φτάσει εκεί στις αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας. Στην Ισπανία επίσης έχει εντοπιστεί πληθυσμός ,νότια της Βαρκελώνης, σε πρώην ελληνική αποικία (Εμπόριο) και υποψιάζονται ότι σχετίζεται με την ουλόκερο». Το σχήμα των κεράτων της πάντως παρουσιάζει μεγάλη παραλλακτικότητα: προς τα έξω σε σχήμα αγκάλης ή ελικοειδώς στρεφόμενα προς τα πάνω ή σε σχήμα στεφανιού περιστρεφόμενα πρόσθια του κεφαλιού.
Τα μεγαλύτερα ποσοστά ουλόκερων είχαν καταγραφεί στο παρελθόν στις περιοχές Βοιωτίας και Φθιώτιδας (επαρχία Λοκρίδας). Σύμφωνα με τον καθηγητή Ι.Ν. Δημητριάδη, οι αίγες αυτές υπήρχαν στη Μονή Σαγματά κοντά στη Θήβα από όπου διαδόθηκαν στην ευρύτερη περιοχή στις αρχές του 20ου αι.
Σήμερα ο αριθμός των ουλόκερων αιγών έχει μειωθεί δραματικά με το συνολικό αριθμό να υπολογίζεται περίπου στα 200 άτομα .Ο μεγαλύτερος αριθμός τους βόσκει στην ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας και Φθιώτιδας, που φημίζεται για την βιοποικιλότητα και την καθαρότητα του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ Λέκκας το μεγαλύτερο κοπάδι αριθμεί 100 θηλυκές και 30 αρσενικά ενώ υπάρχουν κι αλλα δύο μικρότερα κοπάδια των 30 και 20 ζώων αντίστοιχα. Σημειωτέον οι μελετητές θεωρούν ως επαρκές για την διατήρηση- μελλοντική παρουσία μιας φυλής αιγοπροβάτων τον πληθυσμό των 2000 ατόμων.
Σχεδόν όλες οι προσπάθειες που έγιναν για την αναπαραγωγή της ουλόκερης σε άλλες περιοχές της χώρας π.χ. Αιτωλοακαρνανία, Πελοπόννησο κ.α., παρά την υποστήριξη που είχαν από την οργάνωση δεν απέδωσαν.
Παρόμοιο παράδειγμα αποτελεί μια φυλή βοοειδών που εντοπίστηκε στο Καστελλόριζο. Ομάδα Ιταλών ήταν αυτοί που πρώτοι την παρατήρησαν. Όπως διαπίστωσε η Αμάλθεια πρόκειται για μια σπάνια ελληνική φυλή και γι’ αυτό το λόγο, πριν χρόνια, ξεκίνησε διαδικασία μεταφοράς σε εγκαταστάσεις ενδιαφερόμενου κτηνοτρόφο στην Σαλαμίνα η οποία όμως δεν ευοδώθηκε. Ωστόσο μία ομάδα νέων κτηνοτρόφων από τη Ρόδο πήγε στο νησί και αγόρασε τα ζώα. Δημιούργησε κωδικό εκτροφής με δύο μικρούς πυρήνες των πέντε ζώων έκαστος έχοντας πλέον και την συμβουλευτική υποστήριξη της οργάνωσης.
