Ο παπάς από τη Σπάρτη που κάνει «θαύματα» στη Μαδαγασκάρη
Ο παπάς από τη Σπάρτη που κάνει «θαύματα» στη Μαδαγασκάρη. Η ζωή και το έργο του επισκόπου Προδρόμου που άφησε την πατρίδα του για να γίνει «πατέρας» χιλιάδων παιδιών στην Αφρική
Ο παπάς από τη Σπάρτη που κάνει «θαύματα» στη Μαδαγασκάρη. Η ζωή και το έργο του επισκόπου Προδρόμου που άφησε την πατρίδα του για να γίνει «πατέρας» χιλιάδων παιδιών στην Αφρική. Ο θεοφιλέστατος επίσκοπος Τολιάρας και Νοτίου Μαδαγασκάρης Πρόδρομος, κατά κόσμον Παναγιώτης Κατσούλης, είναι ένας ιεράρχης με καταγωγή από τη Σπάρτη, που με την προσωπική του διαδρομή και το έργο του στην Αφρική αποδεικνύει τι σημαίνει αυταπάρνηση, πίστη και προσφορά στο συνάνθρωπο.
Ο παπάς από τη Σπάρτη που κάνει «θαύματα» στη Μαδαγασκάρη
Η ζωή του είναι μια διαρκής πορεία από την ταπεινότητα του μοναχού έως την κορυφαία ευθύνη του επισκόπου σε έναν από τους πιο φτωχούς τόπους της γης, εκεί όπου η πείνα, η δίψα και η έλλειψη στοιχειωδών υποδομών αποτελούν καθημερινή πραγματικότητα.
Ο κατά κόσμον Παναγιώτης Κατσούλης γεννήθηκε στη Σπάρτη το 1982. Από μικρή ηλικία έδειξε ιδιαίτερη κλίση προς την πνευματική ζωή και σύντομα συνδέθηκε με την Ιερά Μονή Αγίων Αναργύρων Πάρνωνος. Η επαφή του με το μοναστήρι καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την πορεία του, καθώς εκεί καλλιεργήθηκε η αγάπη του για την προσευχή, την ταπείνωση και την ανιδιοτελή προσφορά. Το 2005 εκάρη μοναχός, ανοίγοντας ένα δρόμο που θα τον οδηγούσε μακριά από τα στενά όρια της ιδιαίτερης πατρίδας του. Η ζωή στο μοναστήρι τού δίδαξε την αξία της υπακοής, της σιωπής και της πνευματικής καλλιέργειας. Όμως, όπως έχει ομολογήσει ο ίδιος, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι λίγα χρόνια αργότερα ο Θεός θα του ανέθετε μια τόσο μεγάλη αποστολή στην Αφρική.
Η πορεία στη διακονία
Για την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών της μονής χειροτονήθηκε διάκονος τον Ιούλιο του 2011 και λίγο αργότερα, τον Αύγουστο του ίδιου έτους, πρεσβύτερος από το μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης Ευστάθιο. Το 2015, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποκτώντας στέρεα θεολογική κατάρτιση.
Η μεγάλη στροφή στην πορεία του ήρθε τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, όταν στάλθηκε στο Καμερούν για να διακονήσει δίπλα στο μητροπολίτη Καμερούν Γρηγόριο. Εκεί ανέλαβε καθήκοντα ως πρωτοσύγκελλος, με κύρια ευθύνη τη νεότητα και την κατήχηση. Στην Αφρική βίωσε για πρώτη φορά από κοντά τις δυσκολίες και τις στερήσεις που αντιμετωπίζουν οι λαοί της «μαύρης ηπείρου». Η εμπειρία αυτή τον σφράγισε και τον προετοίμασε για την ακόμη μεγαλύτερη αποστολή που τον περίμενε.
Το Πάσχα του 2016, τιμήθηκε με το οφίκιο του αρχιμανδρίτη, ενώ το 2017, κατά την τελευταία του περιοδεία στο Καμερούν, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος Β΄ τον προχείρισε ηγούμενο της νεοσύστατης Ιεράς Μονής Παναγίας Μυρτιδιώτισσας Γιαουντέ. Η αναγνώριση αυτή δεν ήταν παρά ένα βήμα προς την εκλογή του σε επίσκοπο.
Στο θρόνο της Τολιάρας
Στις 26 Νοεμβρίου 2018, με πρόταση του Πατριάρχη Θεοδώρου Β΄, η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας τον εξέλεξε παμψηφεί επίσκοπο Τολιάρας και Νοτίου Μαδαγασκάρης. Η χειροτονία του πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2019 στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Καΐρου. Ο ίδιος δεν είχε φανταστεί ποτέ ότι θα του ανατεθεί μια τόσο απαιτητική αποστολή. Όπως έχει αναφέρει, η απόφαση τον βρήκε απροετοίμαστο, αλλά με πίστη και εμπιστοσύνη στην Εκκλησία αποδέχτηκε τη νέα του διακονία.
Η Μαδαγασκάρη είναι ένα νησί πέντε φορές μεγαλύτερο από την Ελλάδα, με τεράστιες αντιθέσεις ανάμεσα στο βορρά και το νότο. Ενώ στο βορρά η γη είναι εύφορη και το νερό άφθονο, στο νότο κυριαρχεί η ξηρασία. Όταν έφτασε για πρώτη φορά εκεί, ο επίσκοπος Πρόδρομος βρέθηκε αντιμέτωπος με μια σκληρή πραγματικότητα: έλλειψη καθαρού νερού και ιατρικών υποδομών, φτώχεια που δεν μπορεί να περιγραφεί με λόγια. Δεν γνώριζε τη γλώσσα ούτε την κουλτούρα, αλλά η αγάπη των ντόπιων τον βοήθησε να ενταχθεί και να αφιερωθεί σε αυτούς. Τα παιδιά ήταν αυτά που του έδωσαν τη μεγαλύτερη δύναμη. Τον αποκάλεσαν «πατέρα» και του πρόσφεραν την αγάπη που του γέμισε την ψυχή. Ο ίδιος συχνά λέει ότι, αν και δεν έχει βιολογικά παιδιά, νιώθει σαν τον πιο πολύτεκνο πατέρα στον κόσμο.
Το έργο στη Μαδαγασκάρη
Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια, το έργο της Επισκοπής υπό την καθοδήγησή του είναι εντυπωσιακό. Δημιουργήθηκαν δώδεκα σχολεία, στα οποία φοιτούν 7.500 μαθητές, όλα δωρεάν. Ιδρύθηκαν σχολή πληροφορικής και σχολή αγγλικών, δίνοντας σε νέους ανθρώπους προοπτική για το μέλλον. Παράλληλα, ανεγέρθηκαν δεκατέσσερις ναοί και δύο αγροτικά σχολεία.
Στον τομέα της υγείας, η συμβολή του είναι καθοριστική: Λειτουργεί πολυκλινική με τριάντα γιατρούς και νοσηλευτές όλων των ειδικοτήτων, που εξυπηρετεί περίπου 3.000 ασθενείς την εβδομάδα. Μέσω ειδικού προγράμματος στηρίζονται 500 βρέφη που έχασαν τη μητέρα τους κατά τον τοκετό, ενώ σε χιλιάδες παιδιά παρέχεται τροφή, όπως και ιατρική φροντίδα.
Έχουν πραγματοποιηθεί 25 γεωτρήσεις και ανοίχτηκαν πηγάδια για να εξασφαλιστεί καθαρό νερό. Μάλιστα, αγοράστηκε υδροφόρα που μεταφέρει καθημερινά νερό σε χωριά. Παράλληλα, παρέχονται τροφή και ρουχισμός σε φυλακισμένους και απόρους.
Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η ίδρυση ορφανοτροφείου για 100 παιδιά, πρωτοβουλία που προέκυψε από την ανάγκη να αντιμετωπιστεί ένα τοπικό έθιμο: η δίδυμη γέννηση θεωρείται κακοτυχία και συχνά το ένα βρέφος θανατώνεται. Ο επίσκοπος, συγκλονισμένος από αυτή την πρακτική, αποφάσισε να δώσει λύση δημιουργώντας ένα χώρο που θα φιλοξενεί τα παιδιά αυτά και θα τους χαρίζει ζωή και ελπίδα. Το έργο δεν θα είχε πραγματοποιηθεί χωρίς τη γενναιόδωρη στήριξη Ελλήνων δωρητών, οι οποίοι επέλεξαν να παραμείνουν ανώνυμοι.
Ακόμη μία σημαντική πρωτοβουλία ήταν η συνεργασία με την Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Βορείου Ελλάδος και την πρόεδρό της Όλγα Τζέτζη. Μέσα από αυτή τη συνεργασία δημιουργήθηκε η αποστολή «ΦροντίΖΩ τα παιδιά της Νότιας Μαδαγασκάρης». Δεκαπέντε εθελοντές ταξίδεψαν στη χώρα, προσφέροντας φάρμακα, γάλα και τρόφιμα. Η εμπειρία αυτή, όπως λέει ο επίσκοπος Πρόδρομος, συγκλόνισε όσους συμμετείχαν και αναμένεται να επαναληφθεί με νέες ομάδες εθελοντών στο μέλλον.
Ένας Λακεδαιμόνιος ιεράρχης
Ο κ. Πρόδρομος συχνά υπογραμμίζει ότι η ορθόδοξη Εκκλησία στη Μαδαγασκάρη δεν κάνει προσηλυτισμό. Σέβεται τα πιστεύω του κάθε ανθρώπου, είτε πρόκειται για παραδοσιακές θρησκείες είτε για άλλες ομολογίες. Όποιος θέλει προσεγγίζει την Ορθοδοξία ελεύθερα. Το κύριο μέλημα είναι να βλέπουν μπροστά τους τον άνθρωπο και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του. Η στάση αυτή έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των τοπικών αρχών και την αγάπη του λαού.
Ο ίδιος χαρακτηρίζει τη ζωή του στη Νότια Μαδαγασκάρη «ένα θαύμα κάθε μήνα». Παρά τις δυσκολίες στη χρηματοδότηση, οι ανάγκες καλύπτονται χάρη σε ανθρώπους που πολλές φορές ούτε καν γνωρίζει. Η χαρά, όπως λέει, κρύβεται στο να δίνεις.
Το μότο που καθοδηγεί την πορεία του είναι: «Προχώρα και συγχώρεσε, μοιράζοντας μόνο αγάπη και ευγένεια». Με αυτό τον οδηγό ελπίζει να συνεχίσει το έργο του, να ολοκληρώσει τη λειτουργία του ορφανοτροφείου και να προσφέρει στα παιδιά της Νότιας Μαδαγασκάρης το μέλλον που τους αξίζει.
Έτσι επιβεβαιώνει ότι η καταγωγή του από τη Σπάρτη δεν είναι απλώς μια γεωγραφική λεπτομέρεια. Γιατί η σπαρτιάτικη πειθαρχία, το ήθος και η αίσθηση καθήκοντος διακρίνονται σε κάθε πτυχή της ζωής του. Από το ταπεινό ξεκίνημα στο μοναστήρι έως το τεράστιο έργο στην Αφρική, ο επίσκοπος Πρόδρομος φέρει μέσα του τη δύναμη και την αποφασιστικότητα της λακωνικής γης, συνδυασμένες με την αγάπη του Ευαγγελίου.
Σήμερα, ο επίσκοπος της Τολιάρας δεν είναι μόνο ένας πνευματικός πατέρας για τους ορθοδόξους της Μαδαγασκάρης, αλλά ένας πραγματικός προστάτης για όλους τους κατοίκους, ανεξαρτήτως θρησκείας ή καταγωγής. Η δράση του αποτελεί ζωντανή μαρτυρία τού πώς η πίστη μπορεί να μετατραπεί σε έργο ζωής και πώς ένας άνθρωπος από τη μικρή Σπάρτη μπορεί να γίνει φάρος ελπίδας σε μια μακρινή γωνιά του κόσμου.
