Στο χείλος της αβύσσου: Το υπερόπλο των ΗΠΑ και ο πυρηνικός γρίφος του Ιράν
Στο χείλος της αβύσσου: Το υπερόπλο των ΗΠΑ και ο πυρηνικός γρίφος του Ιράν. Η απόφαση του Τραμπ που κρέμεται πάνω από τη Μέση Ανατολή
Στο χείλος της αβύσσου: Το υπερόπλο των ΗΠΑ και ο πυρηνικός γρίφος του Ιράν
Αυτό το τρομακτικό υπερόπλο είναι το GBU-57A/B MOP (Massive Ordnance Penetrator), ένα απόλυτο «bunker buster» σχεδιασμένο για την εξουδετέρωση των πιο καλά προστατευμένων στόχων.1 Με βάρος 13.600 κιλών και καθοδήγηση ακριβείας, χρησιμοποιείται αποκλειστικά από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ και μπορεί να μεταφερθεί μόνο από κολοσσιαία βομβαρδιστικά, όπως το B-2 Spirit. Η «μητέρα όλων των βομβών» είναι κατασκευασμένη για την πιο δύσκολη αποστολή: την προσέγγιση και καταστροφή υπόγειων καταφυγίων ή όπλων μαζικής καταστροφής.
Πριν φτάσει στην τελική απόφαση για τη χρήση αυτού του υπερόπλου, ο Τραμπ φέρεται να είχε ενθαρρύνει τον απεσταλμένο του στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, και ενδεχομένως τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, να προσφέρουν συναντήσεις στους Ιρανούς. Ωστόσο, η δημόσια δήλωση του Τραμπ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καλώντας “όλους να εκκενώσουν αμέσως την Τεχεράνη”, δεν υποδηλώνει διπλωματική πρόοδο. Ο πιθανός Ιρανός συνομιλητής θα ήταν ο Υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Αμπάς Αραγκτσί, ο οποίος είχε διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στη συμφωνία για τα πυρηνικά του 2015.2 Ο Αραγκτσί έχει δείξει διάθεση για συμφωνία, δηλώνοντας: “Αν ο Πρόεδρος Τραμπ είναι ειλικρινής όσον αφορά τη διπλωματία, τα επόμενα βήματα είναι συνεπή.”
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχει μόνο ένα όπλο ικανό να καταστρέψει το Φόρντο: το Massive Ordnance Penetrator. Δεδομένου ότι μόνο το βομβαρδιστικό B-2 μπορεί να το μεταφέρει, και το Ισραήλ δεν διαθέτει ούτε το όπλο ούτε το απαραίτητο αεροσκάφος, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μοναδικός κάτοχος αυτού του στρατηγικού υπερόπλου. Ο Μπρετ ΜακΓκερκ, ο οποίος έχει εργαστεί σε θέματα Μέσης Ανατολής για τέσσερις διαδοχικούς Αμερικανούς προέδρους, δήλωσε: «Το Φόρντο ήταν πάντα το σημείο αιχμής. Αν αυτό τελειώσει και το Φόρντο συνεχίζει να εμπλουτίζει, τότε δεν είναι στρατηγικό κέρδος».
Τα τελευταία δύο χρόνια, ο αμερικανικός στρατός έχει εντατικοποιήσει τις ασκήσεις για την πιθανή χρήση του MOP, υπό στενή παρακολούθηση από τον Λευκό Οίκο. Τα συμπεράσματα των ασκήσεων είναι ξεκάθαρα: μία μόνο βόμβα δεν θα ήταν αρκετή. Οποιαδήποτε επίθεση στο Φόρντο θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί κατά κύματα, με τα B-2 να εξαπολύουν τη μία βόμβα μετά την άλλη στο ίδιο σημείο. Μια τέτοια επιχείρηση θα έπρεπε να εκτελεστεί από Αμερικανό πιλότο και αμερικανικό πλήρωμα, καθιστώντας τις ΗΠΑ άμεσους συμμετέχοντες σε μια νέα, δυνητικά καταστροφική σύγκρουση στη Μέση Ανατολή. Αυτό θα έφερνε τον Τραμπ αντιμέτωπο με το είδος του πολέμου που έχει ορκιστεί ότι θα αποφύγει.
Εάν η διπλωματική προσπάθεια αποτύχει ή οι Ιρανοί αρνηθούν την κεντρική απαίτηση του Τραμπ για τερματισμό του εμπλουτισμού ουρανίου, ο πρόεδρος θα έχει ακόμα την επιλογή να διατάξει την καταστροφή του Φόρντο. Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι η αμερικανική συμμετοχή σε μια επίθεση θα θέσει σε κίνδυνο κάθε πιθανότητα για συμφωνία πυρηνικού αφοπλισμού. Οι αξιωματούχοι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών συμφωνούν σε ένα σημείο: εάν η εγκατάσταση του Φόρντο επιβιώσει από τη σύγκρουση, το Ιράν θα διατηρήσει τον βασικό εξοπλισμό που χρειάζεται για να παραμείνει σε πορεία προς την κατασκευή της βόμβας. Αυτό καθιστά το αμερικανικό υπερόπλο ίσως τη μοναδική λύση για την οριστική επίλυση του προβλήματος.
Εναλλακτικές λύσεις πέραν του βομβαρδισμού υπάρχουν, αν και η αποτελεσματικότητά τους στην αντιμετώπιση της ιρανικής πυρηνικής απειλής δεν είναι καθόλου βέβαιη. Η διακοπή της παροχής ρεύματος στο Φόρντο, είτε μέσω σαμποτάζ είτε βομβαρδισμών, θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιά ή και καταστροφή στις μηχανές φυγοκέντρισης που λειτουργούν σε υπερηχητικές ταχύτητες. Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, δήλωσε πρόσφατα ότι κάτι τέτοιο ενδέχεται να συνέβη στο άλλο μεγάλο κέντρο εμπλουτισμού ουρανίου της χώρας, το Νατάνζ, μετά από ενέργεια του Ισραήλ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Τραμπ σπάνια αναφέρεται ονομαστικά στο Φόρντο, αλλά περιστασιακά μνημονεύει τη βόμβα GBU-57, λέγοντας μερικές φορές στους βοηθούς του ότι διέταξε την ανάπτυξή της. Ωστόσο, αυτό δεν είναι ακριβές: οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να σχεδιάζουν το υπερόπλο το 2004, κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους, ειδικά για να καταστρέψει τις οχυρωμένες υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν και τη Βόρεια Κορέα. Δοκιμάστηκε, ωστόσο, και προστέθηκε στο οπλοστάσιο της Αμερικής κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έχει ασκήσει πιέσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη διάθεση των καταστροφικών bunker busters από την εποχή της κυβέρνησης Μπους, μέχρι στιγμής χωρίς αποτέλεσμα. Ωστόσο, πρόσωπα που έχουν συνομιλήσει με τον Τραμπ τους τελευταίους μήνες αναφέρουν ότι το θέμα έχει επανειλημμένα συζητηθεί στις συνομιλίες του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό. Όταν ο Τραμπ δέχεται σχετικές ερωτήσεις, συνήθως αποφεύγει μια άμεση απάντηση. Η πίεση είναι πλέον έντονη. Ο πρώην υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Γιοάβ Γκάλαντ, δήλωσε πρόσφατα ότι «η δουλειά πρέπει να γίνει από το Ισραήλ, από τις Ηνωμένες Πολιτείες», μια προφανής αναφορά στο γεγονός ότι η βόμβα θα έπρεπε να ριφθεί από Αμερικανό πιλότο με αμερικανικό αεροπλάνο. Είπε ότι ο Τραμπ είχε «την επιλογή να αλλάξει τη Μέση Ανατολή και να επηρεάσει τον κόσμο».
Οι Ρεπουμπλικάνοι, ωστόσο, είναι διχασμένοι σχετικά με τη χρήση του υπερόπλου. Ο Γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, φωνή των παραδοσιακών «γερακιών» του κόμματος, δήλωσε ότι «αν η διπλωματία δεν είναι επιτυχής» θα «προτρέψει τον πρόεδρο Τραμπ να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διασφαλίσει ότι, όταν ολοκληρωθεί αυτή η επιχείρηση, δεν θα μείνει τίποτα όρθιο στο Ιράν σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αν αυτό σημαίνει βόμβες, τότε να παρέχουμε βόμβες». Ωστόσο, η αντι-επεμβατική πτέρυγα του κόμματος, με τον επιδραστικό podcaster Τάκερ Κάρλσον ως εξέχουσα φωνή, υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποφύγουν πάση θυσία έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή, βασιζόμενοι στα διδάγματα του Ιράκ και του Αφγανιστάν. Ο Κάρλσον έχει δηλώσει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να «εγκαταλείψουν το Ισραήλ» και «να το αφήσουν να διεξάγει τους δικούς του πολέμους… αλλά όχι με την υποστήριξη της Αμερικής».
Στο Πεντάγωνο, οι απόψεις διίστανται για άλλους λόγους. Ο Elbridge A. Colby, υφυπουργός Άμυνας για την πολιτική, υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι κάθε στρατιωτικό μέσο που διατίθεται στους πολέμους της Μέσης Ανατολής εκτρέπεται από τον Ειρηνικό και την ανάσχεση της Κίνας.
Προς το παρόν, ο Τραμπ μπορεί να διατηρήσει μια διφορούμενη στάση. Κάνοντας άλλη μια προσπάθεια «καταναγκαστικής διπλωματίας», μπορεί να υποστηρίξει στους υποστηρικτές του MAGA ότι χρησιμοποιεί την απειλή του Massive Ordnance Penetrator για να οδηγήσει τη σύγκρουση σε ειρηνικό τέλος. Και μπορεί να δηλώσει στους Ιρανούς ότι ο εμπλουτισμός ουρανίου θα σταματήσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο – είτε μέσω διπλωματικής συμφωνίας είτε μέσω της καταστροφής του βουνού από μια βόμβα GBU-57.
Ωστόσο, εάν ο συνδυασμός πειθούς και καταναγκασμού αποτύχει, ο Τραμπ θα κληθεί να λάβει μια ιστορική απόφαση: αν πρόκειται για πόλεμο του Ισραήλ ή της Αμερικής. Το υπερόπλο που διαθέτουν οι ΗΠΑ μπορεί να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, αλλά η απόφαση για τη χρήση του θα καθορίσει το μέλλον των διεθνών σχέσεων και την πορεία της παγκόσμιας ασφάλειας.
