Μαθήματα ιατρικής από το βασίλειο των ζώων. Πριν από περίπου ένα χρόνο, ένα βίντεο που έδειχνε έναν τραυματισμένο ουρακοτάγκο να θεραπεύει μόνος του την πληγή του με φαρμακευτικά φυτά συγκλόνισε τον κόσμο, αποδεικνύοντας τη βαθιά σοφία της φύσης.

Μαθήματα ιατρικής από το βασίλειο των ζώων

Η εικόνα αυτή, η οποία έγινε αμέσως viral, δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Παρόμοιες συμπεριφορές είχαν παρατηρηθεί και σε ομάδες χιμπατζήδων που επέλεγαν φυτά με αναλγητική δράση για να ανακουφιστούν από ασθένειες. Τα πρωτεύοντα, γνωστά για την εξυπνάδα και την ικανότητά τους να μεταδίδουν γνώσεις από γενιά σε γενιά, αποκάλυψαν τώρα μια ακόμα πιο εντυπωσιακή πτυχή της νοημοσύνης τους.

Για πρώτη φορά, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, σε συνεργασία με μια τοπική ομάδα στο δάσος Μπουντόνγκο της Ουγκάντα, όχι μόνο κινηματογράφησαν, αλλά και κατέγραψαν μεθοδικά ζώα που χρησιμοποιούσαν φυτά όχι μόνο για τον εαυτό τους, αλλά και για να φροντίσουν τραύματα σε μέλη της αποικίας τους. Οι επιστήμονες πέρασαν τέσσερις μήνες παρατηρώντας τους χιμπατζήδες των κοινοτήτων Σόνσο και Γουαιμπίρα, οι οποίοι συχνά τραυματίζονται από παγίδες που στήνουν άνθρωποι, από ατυχήματα ή από μάχες. Είναι συγκλονιστικό το γεγονός ότι τουλάχιστον το 40% της κοινότητας Σόνσο έχει υποστεί τραυματισμούς από παγίδες.

Παράλληλα, οι ερευνητές μελέτησαν χιλιάδες ώρες βίντεο από τη βάση δεδομένων του Great Ape Dictionary, με δεδομένα δεκαετιών, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο οι χιμπατζήδες αντιμετωπίζουν ασθένειες και τραυματισμούς. Αφού εντόπισαν τα φυτά που χρησιμοποιούν τα ζώα, η ανάλυση επιβεβαίωσε ότι όλα είχαν φαρμακευτικές ιδιότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην επούλωση πληγών, μερικές από τις οποίες θα μπορούσαν ακόμα και να εφαρμοστούν στην παραδοσιακή ιατρική.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Ecology and Evolution, καταδεικνύει ότι χιμπατζήδες, ουρακοτάγκοι και γορίλες χρησιμοποιούν φυσικά φάρμακα με διάφορους τρόπους για να διατηρήσουν την υγεία τους. Πέρα από την εφαρμογή φυτών, οι παρατηρήσεις κατέγραψαν και άλλες εντυπωσιακές συμπεριφορές: τα ζώα γλείφουν τα τραύματά τους, ταμπονάρουν τις πληγές με φύλλα, πατούν με τα δάχτυλά τους τις πληγές, αφαιρούν παγίδες από μέλη της ομάδας τους, και ακολουθούν ακόμα και πρακτικές προσωπικής υγιεινής, όπως το σκούπισμα με φύλλα μετά τη σεξουαλική επαφή ή μετά την αφόδευση – πρακτικές που προφανώς συμβάλλουν στην πρόληψη λοιμώξεων.

Συνολικά, οι ειδικοί παρατήρησαν 41 περιπτώσεις φροντίδας: επτά από τις οποίες αφορούσαν τη φροντίδα άλλων χιμπατζήδων και 34 την αυτοφροντίδα. Το πιο ενθαρρυντικό είναι ότι, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, όλοι οι χιμπατζήδες που παρακολουθήθηκαν ανέρρωσαν πλήρως. Η φροντίδα δεν περιοριζόταν σε κάποιο συγκεκριμένο φύλο ή ηλικιακή ομάδα, ενώ σε τέσσερις περιπτώσεις, μη συγγενικά πρόσωπα βοήθησαν άλλα άτομα στην αντιμετώπιση τραυματισμού, αναδεικνύοντας ένα εκπληκτικό επίπεδο αλτρουισμού και κοινωνικής συνοχής.

Η επικεφαλής της μελέτης, Ελοντί Φράιμαν, μιλώντας στο BBC News, τόνισε χαρακτηριστικά: «Όσο περισσότερα μαθαίνουμε για τη συμπεριφορά και τη νοημοσύνη των χιμπατζήδων, τόσο περισσότερο νομίζω ότι καταλαβαίνουμε πόσο λίγα γνωρίζουμε ως άνθρωποι για τον φυσικό κόσμο. Αν ήμουν πεσμένη εδώ κάτω σε αυτό το δάσος χωρίς φαγητό και χωρίς φάρμακα, αμφιβάλλω αν θα μπορούσα να επιβιώσω πολύ καιρό, ειδικά αν ήμουν τραυματισμένη ή άρρωστη. Αλλά οι χιμπατζήδες ευδοκιμούν εδώ επειδή ξέρουν πώς να έχουν πρόσβαση στα μυστικά αυτού του τόπου και πώς να βρουν όλα όσα χρειάζονται για να επιβιώσουν από το περιβάλλον τους».

Αυτή η ανακάλυψη όχι μόνο υπογραμμίζει την απίστευτη προσαρμοστικότητα και νοημοσύνη των πρωτευόντων, αλλά και μας καλεί να αναθεωρήσουμε τη δική μας σχέση με τη φύση και τις δυνατότητές της. Οι ερευνητές επισημαίνουν, ωστόσο, ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα και αναλύσεις γύρω από τα συγκεκριμένα φυτά που χρησιμοποιούν τα πρωτεύοντα, προκειμένου να επιβεβαιωθούν πλήρως οι φαρμακευτικές τους ιδιότητες και η αποτελεσματικότητά τους.