Κρυμμένος θησαυρός στο υπέδαφος
Κρυμμένος θησαυρός στο υπέδαφος. Η αναζήτηση του φυσικού υδρογόνου για μια πράσινη επανάσταση και οι γεωλογικές “κρυψώνες”
Κρυμμένος θησαυρός στο υπέδαφος. Ένας αόρατος αλλά άφθονος ενεργειακός πόρος, το φυσικό υδρογόνο, βρίσκεται αποθηκευμένο στο υπέδαφος εκατοντάδων περιοχών ανά τον πλανήτη, προσφέροντας μια ελπιδοφόρα προοπτική για την επιτάχυνση της πολυπόθητης ενεργειακής μετάβασης και την αποτελεσματική θωράκιση του πλανήτη έναντι των καταστροφικών συνεπειών των αερίων του θερμοκηπίου. Σύμφωνα με τις πρωτοποριακές έρευνες επιστημόνων από το φημισμένο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το μοναδικό εμπόδιο στην αξιοποίηση αυτού του πολύτιμου πόρου είναι ο ακριβός εντοπισμός των “κρυψώνων” του.
Κρυμμένος θησαυρός στο υπέδαφος
Σε μια εμπεριστατωμένη μελέτη που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση *Nature Reviews Earth and Environment*, οι ερευνητές καταρτίζουν έναν λεπτομερή κατάλογο των γεωλογικών συνθηκών που ευνοούν την αυτόχθονη δημιουργία και τη σταδιακή συσσώρευση υδρογόνου. Αυτή η επιστημονική “εργαλειοθήκη” αναμένεται να καθοδηγήσει τους μηχανικούς και τους γεωλόγους στην στοχευμένη αναζήτηση αυτών των υπόγειων αποθεμάτων.
Η γένεση των φυσικών κοιτασμάτων υδρογόνου διέπεται από τρεις θεμελιώδεις παραμέτρους: την ύπαρξη μιας πλούσιας πηγής υδρογόνου, την παρουσία κατάλληλων βραχωδών σχηματισμών ικανών να αποθηκεύσουν το παραγόμενο υδρογόνο και την ύπαρξη φυσικών “σφραγιστικών” στρωμάτων που εμποδίζουν τη διαφυγή του υδρογόνου στην ατμόσφαιρα, παγιδεύοντάς το αποτελεσματικά στο υπέδαφος.
Η στοιχειώδης χημική αντίδραση που οδηγεί στην παραγωγή υδρογόνου είναι η ηλεκτρόλυση ή η φυσική διάσπαση του νερού (μια διαδικασία που παράγει ως υποπροϊόν και ζωογόνο οξυγόνο). Κατά συνέπεια, κάθε γεωλογικός σχηματισμός που φιλοξενεί τέτοιες διεργασίες αποτελεί έναν δυνητικό και άκρως ελπιδοφόρο στόχο για την ανακάλυψη φυσικών αποθεμάτων υδρογόνου.
Γεωλογικοί “χάρτες” υδρογόνου: Από το Κάνσας στην Αλβανία
Οι γεωλόγοι στρέφουν το ερευνητικό τους βλέμμα σε συγκεκριμένες γεωλογικές περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μια τέτοια περιοχή είναι το Κάνσας των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου μια τεκτονική ρηξιγενής ζώνη, που δημιουργήθηκε πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, έχει οδηγήσει στη συγκέντρωση ενός σημαντικού όγκου βασαλτικών πετρωμάτων, τα οποία διαθέτουν την ικανότητα να παράγουν υδρογόνο μέσω γεωχημικών αντιδράσεων.
Βασιζόμενοι στις υπάρχουσες γνώσεις σχετικά με την εκπομπή αερίων από διάφορους βραχώδεις σχηματισμούς, οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι η τεράστια πίεση που ασκείται στις τεκτονικές πλάκες της Γης μπορεί να απελευθερώσει σημαντικές ποσότητες υδρογόνου στον μανδύα του πλανήτη και να το ωθήσει πιο κοντά στην επιφάνεια, καθιστώντας δυνατή την αποτελεσματική αξιοποίησή του. Δύο από τις πλέον εμπεριστατωμένα μελετημένες κατηγορίες πετρωμάτων που παρουσιάζουν αυτό το δυναμικό είναι τα οφιολιθικά συμπλέγματα και οι ιγνιμβριτικές περιοχές.
Οι οφιολιθικές περιοχές παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον για τους επιστήμονες, καθώς κάποτε στην γεωλογική ιστορία της Γης βρίσκονταν κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, αλλά στη συνέχεια, μέσω τεκτονικών διεργασιών, ανυψώθηκαν στην ξηρά. Ένα ενθαρρυντικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη ανακάλυψη ενός αξιόλογου κοιτάσματος υδρογόνου στην Αλβανία το 2024, το οποίο συνδέεται με μια τέτοια οφιολιθική δομή. Οι ιγνιμβριτικές περιοχές, από την άλλη πλευρά, είναι αποτέλεσμα της στερεοποίησης μάγματος από ηφαιστειακή δραστηριότητα. Επιπλέον, υπάρχει και μια τρίτη γεωλογική κατηγορία που εγείρει ελπίδες: οι αρχαϊκές ζώνες πρασινόλιθου, πετρώματα που έχουν ηλικία περίπου 4 δισεκατομμυρίων ετών και έχουν υποστεί μεταμορφώσεις που ευνοούν την παραγωγή υδρογόνου. Αντίθετα, περιοχές που έχουν εποικιστεί από αναερόβια βακτήρια εμφανίζουν μειωμένες πιθανότητες να φιλοξενούν αξιοποιήσιμες ποσότητες υδρογόνου, καθώς αυτά τα μικροοργανισμοί καταναλώνουν το παραγόμενο αέριο.
Καθαρή ενέργεια από τα έγκατα της Γης: Ένα βιώσιμο μέλλον
Το φυσικό ή “λευκό” υδρογόνο, σε αντίθεση με το υδρογόνο που παράγεται από ορυκτά καύσιμα μέσω ενεργοβόρων και ρυπογόνων διαδικασιών (“γκρι” ή “μπλε” υδρογόνο), αναδεικνύεται ως η πλέον υποσχόμενη πηγή ενέργειας για το μέλλον. Το κύριο πλεονέκτημά του έγκειται στο εξαιρετικά χαμηλό περιβαλλοντικό του αποτύπωμα και στην φυσική του παρουσία, καθιστώντας το μια δυνητικά απεριόριστη και βιώσιμη ενεργειακή λύση.
Οι επιστήμονες είναι πλέον πεπεισμένοι ότι ο μανδύας της Γης κρύβει τεράστιες ποσότητες αυτού του πολύτιμου αερίου. Η νέα γνώση σχετικά με τις γεωλογικές συνθήκες που ευνοούν τη δημιουργία και τη συσσώρευση υδρογόνου παρέχει πλέον στους ερευνητές και τις ενεργειακές εταιρείες έναν “οδικό χάρτη” για την αποτελεσματική αναζήτηση και αξιοποίηση αυτού του κρυμμένου ενεργειακού θησαυρού, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα πιο καθαρό και βιώσιμο ενεργειακό μέλλον για τον πλανήτη.
