Η σκοτεινή πραγματικότητα των εφήβων στην Ελλάδα. Τα ευρήματα της πρόσφατης ευρωπαϊκής έρευνας ESPAD 2024 (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) προκαλούν έντονη ανησυχία, καθώς καταγράφουν μια σημαντική αύξηση στις κακές συνήθειες των εφήβων στην Ελλάδα. Η χώρα μας δυστυχώς κατακτά μια θλιβερή πρωτιά σε πολλούς τομείς, ξεπερνώντας κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και αναδεικνύοντας ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί άμεση προσοχή και δράση.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το ποσοστό των Ελλήνων μαθητών της Α’ Λυκείου που δήλωσαν ότι στοιχημάτισαν χρήματα μέσα στο 2024 προκειμένου να τζογάρουν σε τυχερά παιχνίδια. Το ποσοστό αυτό αγγίζει το 36%, ξεπερνώντας κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 23%. Ενώ η Ιταλία και η Ισλανδία βρίσκονται σε υψηλότερα επίπεδα, το πιο σοκαριστικό στοιχείο είναι ότι, σύμφωνα με ειδική διαγνωστική κλίμακα, το 7% των Ελλήνων εφήβων φαίνεται να είναι ήδη εθισμένο στον τζόγο. Αυτό το εύρημα υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για προγράμματα πρόληψης και υποστήριξης για τους εθισμένους ανηλίκους.

Η χρήση παράνομων ουσιών αποτελεί επίσης σοβαρό ζήτημα. Το 13% των 16χρονων αναφέρει ότι κάνει χρήση, με την κάνναβη να είναι η πιο διαδεδομένη και εύκολα προσβάσιμη ουσία. Το 34% των μαθητών Λυκείου δηλώνει ότι έχει εύκολη πρόσβαση στην κάνναβη, έναντι μόλις 26% στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτή η διαφορά στην προσβασιμότητα αναδεικνύει την ανάγκη για εντατικότερους ελέγχους και εκστρατείες ενημέρωσης σχετικά με τους κινδύνους της χρήσης κάνναβης.

Την ίδια στιγμή που τα περιστατικά μέθης ανηλίκων σαρώνουν, το 92% των εφήβων δηλώνει πως μπορεί να προμηθευτεί αλκοόλ χωρίς κανένα εμπόδιο. Αυτό το ποσοστό καταδεικνύει την παντελή έλλειψη ελέγχου στην πώληση αλκοόλ σε ανηλίκους.

Επιπλέον, έντονη ανησυχία προκαλεί η ραγδαία αύξηση στη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων (vape) από έφηβους. Από 43% το 2019, το ποσοστό εκτινάχθηκε στο 54% το 2024. Η Άννα Κοκκέβη, επικεφαλής του ελληνικού σκέλους της έρευνας, τονίζει πως η «ασφαλέστερη εικόνα» που προβάλλεται γύρω από τα vape ενθαρρύνει τον πειραματισμό και παραβλέπει τις μακροπρόθεσμες ψυχοσωματικές συνέπειες που ενδέχεται να έχουν στην υγεία των νέων.

Η ευρωπαϊκή έρευνα ESPAD διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια σε περισσότερες από 35 χώρες, υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τα Ναρκωτικά. Το ελληνικό σκέλος συντονίζεται από το ΕΠΙΨΥ σε συνεργασία με το ΕΚΤΕΠΝ, και το 2024 συμμετείχαν 6.810 μαθητές από όλη τη χώρα. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο για την κατανόηση της έκτασης του προβλήματος και την ανάπτυξη στοχευμένων παρεμβάσεων. Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει συντονισμένη δράση από την πολιτεία, την οικογένεια και την εκπαιδευτική κοινότητα, προκειμένου να αναστραφεί αυτή η ανησυχητική τάση και να προστατευθεί η νέα γενιά.