Βόμβα από Μπερίσα: Η Τουρκία «παρενέβη» στη θαλάσσια συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας το 2009
Η Τουρκία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για τη συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας και έκανε μια «πραγματικά ισχυρή παρέμβαση» όταν υπογράφηκε, σύμφωνα με τον τότε πρωθυπουργό και πρόεδρο της Αλβανίας, Σαλί Μπερίσα, που παραχώρησε αποκλειστική συνέντευξη στο Euractiv.
Το 2009, τα Τίρανα και η Αθήνα συμφώνησαν για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και της υφαλοκρηπίδας τους, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο πλευρών. Η συμφωνία μεταξύ Κώστα Καραμανλή και Σαλί Μπερίσα ήταν η πιο σημαντική συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ των δύο χωρών από τότε που υπογράφηκε το Σύμφωνο Φιλίας το 1996 και, ενώ το μελάνι ήταν ακόμα υγρό στη συμφωνία, τα Τίρανα υπέβαλαν επίσημα αίτηση για ένταξη στην ΕΕ με την υποστήριξη της Ελλάδας.
«Ο συνεργάτης μας, η Ελλάδα, σε 30 χρόνια ήταν πολύ χρήσιμος για την Αλβανία. Υποστήριξε τον δρόμο της Αλβανίας προς το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη, σοβαρή επένδυση στη χώρα» είπε ο Μπερίσα. Πρόσθεσε ότι «η Ελλάδα το υπέγραψε έχοντας έξι ναυτικά μίλια χωρικών υδάτων για τον εαυτό της. Ο Έντι Ράμα ήταν αυτός που μήνυσε τη συμφωνία στο Συνταγματικό Δικαστήριο. Η Τουρκία δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για αυτή τη συμφωνία και έκανε ισχυρή παρέμβαση».
Η συμφωνία δεν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί και το αντιπολιτευόμενο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αλβανίας, με επικεφαλής τον σημερινό Πρωθυπουργό Έντι Ράμα, προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο πριν επικυρωθεί η συμφωνία οριοθέτησης από τα κοινοβούλια των χωρών. Το δικαστήριο έκρινε ομόφωνα άκυρη τη συμφωνία, επικαλούμενο διαδικαστικές και ουσιαστικές παραβιάσεις αντίθετες με το Σύνταγμα και το Δίκαιο της Θάλασσας.
«Το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε μια πολύ καλή συμφωνία. Μετά την ένσταση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, είπα στην [ελληνική] κυβέρνηση ότι είμαι υποχρεωμένος να σεβαστώ την απόφαση. Αλλά είπα να πάμε στη Χάγη. Στην αρχή ήταν διστακτικοί, αλλά αργότερα δέχτηκαν, καθώς είδαν ότι από την πλευρά μου υπήρχε διαφάνεια» είπε.
Η ακύρωση της Συμφωνίας και οι αυξανόμενες εντάσεις για τις εθνοτικές μειονότητες και τη γη και στις δύο χώρες, συνέχισαν να επιδεινώνουν τις σχέσεις. Το 2013 ο Ράμα εξελέγη πρωθυπουργός της Αλβανίας, ενώ ο Αλέξης Τσίπρας στην Ελλάδα το 2015. Οι υπουργοί Εξωτερικών Ντιτμίρ Μπουσάτι και Νίκος Κοτζιάς ξεκίνησαν ήδη επαφές το καλοκαίρι του 2015 για επίλυση διμερών διαφορών, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης.
«Ο Έντι Ράμα μπήκε στην κυβέρνηση και διαπραγματεύτηκε με την ελληνική κυβέρνηση κατά πλήρη παραβίαση της απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου και τελείωσαν τη συμφωνία. Στη συνέχεια, η Ελλάδα έθεσε το νόμο στο κοινοβούλιο και τον έβαλε στα 12 ναυτικά μίλια, όπως είναι το δικαίωμά της βάσει της Συνθήκης του Μοντέγκο Μπέι» είπε ο Μπερίσα, προσθέτοντας: «Δεν ξέρω τι θα πει η Χάγη».
«Δεν αποδέχομαι τον νεο-οθωμανισμό της Τουρκίας»
Ερωτηθείς για τη φύση της σχέσης μεταξύ Αλβανίας και Ελλάδας και Αλβανίας και Τουρκίας, ο Μπερίσα είπε ότι η Αθήνα είναι στενός εταίρος. «Οι εταίροι μας, η Ελλάδα βοήθησαν πολύ την Αλβανία. Υποστήριξαν τον δρόμο προς το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη και είχαν σοβαρές επενδύσεις στη χώρα».
Όσον αφορά την Τουρκία, ενώ ο Μπερίσα τη θεωρεί εταίρο, υπάρχουν επιφυλάξεις. «Η Τουρκία είναι αναμφίβολα φίλος, εταίρος, αλλά με ένα δόγμα νεο-οθωμανισμού που δεν θα δεχτώ» είπε αναφερόμενος στα περίπου 600 χρόνια τουρκικής οθωμανικής κυριαρχίας στην περιοχή.
