Αγία Φιλοθέη: Η ιστορία της μοναχής που έγινε σύμβολο ισότητας και αντίστασης βγαίνει στη μικρή οθόνη
Αγία Φιλοθέη: Η ιστορία της μοναχής που έγινε σύμβολο ισότητας και αντίστασης βγαίνει στη μικρή οθόνη. Η συναρπαστική ζωή της πρωτοπόρου «Κυράς των Αθηνών»
Αγία Φιλοθέη: Η ιστορία της μοναχής που έγινε σύμβολο ισότητας και αντίστασης βγαίνει στη μικρή οθόνη. Η Φρόσω Ράλλη, έμπειρη τηλεοπτική παραγωγός, με επιτυχίες στο ενεργητικό της όπως «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» και «Ψυχοκόρες», σκοπεύει να φέρει στις οθόνες μας τη ζωή της Αγίας Φιλοθέης, μιας γυναίκας-φαινόμενο, που στις αρχές του 16ου αιώνα όρθωσε το ανάστημά της απέναντι στην πατριαρχία, τους κατακτητές και τα έθιμα της εποχής.
Αγία Φιλοθέη: Η ιστορία της μοναχής που έγινε σύμβολο ισότητας και αντίστασης βγαίνει στη μικρή οθόνη
Η Φρόσω Ράλλη τονίζει πως το ζητούμενο δεν είναι απλώς η αγιοποίηση της ηρωίδας, αλλά η ανάδειξη ενός χαρακτήρα που «δεν έσκυβε το κεφάλι», που πάλεψε για ίσα δικαιώματα και αξίες και τελικά μαρτύρησε γι’ αυτές. Όπως λέει, η Αγία Φιλοθέη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η «πρώτη φεμινίστρια της Ορθοδοξίας», που αψήφησε τα στερεότυπα και τον πατριαρχικό έλεγχο.
Η σειρά σκοπεύει να μεταφέρει αυτή τη διάσταση στο σήμερα, συνδέοντας τη φωτεινή της πορεία με τα σύγχρονα θέματα ισότητας, αντοχής και πνευματικής αυτονομίας.
Τα πρώτα βήματα
Η Αγία Φιλοθέη γεννήθηκε ως Ρηγούλα ή Ρεβούλα Μπενιζέλου στις 21 Νοεμβρίου 1522 στην Αθήνα, σε πλούσια αθηναϊκή οικογένεια. Ήταν μορφωμένη και ανεξάρτητη, με πνευματικό βάθος και κοινωνική ευαισθησία.
Σε ηλικία 14 ετών, αναγκάστηκε να παντρευτεί έναν άντρα μεγαλύτερό της, τον Ανδρέα Χειλά — ένα γάμο που δεν επιθυμούσε. Μετά το θάνατό του, ακολούθησε τη μοναχική ζωή με πλήρη συνείδηση γι’ αυτή την επιλογή.
Την επόμενη δεκαετία, αφού έγινε μοναχή με το όνομα Φιλοθέη, ίδρυσε μοναστήρια (στα Πατήσια, στην Αίγινα, στην Τζια), σχολεία για κορίτσια (το πρώτο στην Ελλάδα και τη Βόρεια Ευρώπη), νοσοκομεία, καταφύγια για γυναίκες-θύματα κακοποίησης, ενώ ασχολήθηκε έντονα με την κοινωνική πρόνοια.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι, σε μια εποχή σκληρής τουρκικής καταπίεσης, διέθεσε τους πόρους της για να στηρίξει πληθυσμούς ανεξαρτήτως θρησκεύματος, καθιστώντας το έργο της πανθρησκευτικό και κοινωνικά ριζοσπαστικό.
Το 1589 έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Υπέστη βασανιστήρια με μαστίγωμα και φυλακίστηκε. Παρ’ όλα αυτά, αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει, ενώ η σταθερότητά της χαρακτηρίζεται ως πρωτοφανής μορφή αντίστασης.
Πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου 1589 ως μάρτυρας. Το σκήνωμά της φυλάσσεται μέχρι σήμερα και αποτελεί λαμπρό σημείο αναφοράς στην εκκλησιαστική μνήμη.
Τον Φεβρουάριο του 2019, η Cosmote TV παρουσίασε το ντοκιμαντέρ «Φιλοθέη, η Αγία των Αθηνών» με συμμετοχή σε φεστιβάλ και προβολές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η Μιμή Ντενίση, επίσης, ετοιμάζει κινηματογραφική ταινία — παραγωγή από τη Lumad, με πολύπλοκα γυρίσματα και στιγμιότυπα από διαφορετικές ηλικιακές φάσεις της αγίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η τηλεοπτική σειρά από τη Φρόσω Ράλλη έρχεται να ολοκληρώσει το σύμπαν των παραστατικών αφηγήσεων για την Αγία Φιλοθέη — συνδυάζοντας τα κανάλια μετάδοσης της ΕΡΤ/ERTFLIX με τη δυνατότητα πλατφόρμας διεθνούς διανομής.
Η σειρά βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης σεναρίου από την ίδια τη Φρόσω Ράλλη, μαζί με συνεργάτες της, με στόχο την ιστορική πιστότητα και ταυτόχρονα μια σύγχρονη, δυναμική προσέγγιση, που ενσωματώνει το θέμα της ενδοοικογενειακής και κοινωνικής βίας.
Συγκεκριμένα, η παραγωγή θα επικεντρωθεί σε τρεις βασικές φάσεις της ζωής της:
- Το παιδικό/εφηβικό στάδιο που πέρασε ως Ρεβούλα.
- Τη δημιουργική μοναστική και φιλανθρωπική περίοδο του βίου της ως νέας καλόγριας.
- Την ώριμη, μαρτυρική φάση της ζωής της — πλούσια σε δοκιμασίες, αλλά και σε πνευματική λάμψη.
Όπως υπογραμμίζεται, το ζητούμενο δεν είναι μόνο η αναβίωση ενός θρησκευτικού προτύπου, αλλά η απεικόνιση μιας γυναίκας που πάλεψε για την απελευθέρωση, την ισότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη σε συνθήκες καταπίεσης — κάτι για το οποίο αναδεικνύεται ως η πρώτη φεμινίστρια της Ορθοδοξίας.
Επιπλέον, η παραγωγή προσανατολίζεται στο να ενσωματώσει και σύγχρονα ζητήματα, όπως οι μορφές κακοποίησης, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, η γυναικεία ενδυνάμωση, θέματα που παραμένουν επίκαιρα.
Η σειρά αναμένεται να προβληθεί το χειμώνα του 2026, πιθανόν ως συμπαραγωγή ERTFLIX — με πιθανότητα διεθνούς προβολής. Η προώθηση θα εστιάσει στο γεγονός πως δεν είναι απλώς μια ιστορική βιογραφία, αλλά μια σειρά με ισχυρά κοινωνικά και πνευματικά μηνύματα.
Οι ρίζες της
Η Αγία Φιλοθέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1522 και το κοσμικό της όνομα ήταν Ρεγγίνα Μπενιζέλου. Ανήκε σε μια από τις πιο γνωστές και εύπορες οικογένειες της εποχής, με ρίζες στη βυζαντινή αριστοκρατία. Παρόλο που μεγάλωσε μέσα στην άνεση, από μικρή έδειξε έντονη κλίση στη θρησκευτικότητα, τη μελέτη και την προσφορά.
Σε νεαρή ηλικία, όπως ήταν τότε το έθιμο, παντρεύτηκε με το ζόρι ένα σκληρό άντρα, ο οποίος όμως πέθανε λίγα χρόνια μετά, αφήνοντάς τη χήρα σε ηλικία μόλις 17 ετών. Από τότε αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στον Θεό και στους ανθρώπους, μετατρέποντας την προσωπική της τραγωδία σε πνευματική αποστολή.
Κοινωνικό έργο
Η Αγία Φιλοθέη ίδρυσε μοναστήρι στην περιοχή του Ψυρρή, στην οικία της οικογένειάς της, το οποίο έγινε κέντρο πνευματικής και κοινωνικής δράσης. Το μοναστήρι της φιλοξενούσε κορίτσια και γυναίκες που είχαν πέσει θύματα κακοποίησης ή προσπαθούσαν να ξεφύγουν από την καταπίεση των Οθωμανών. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η βοήθειά της σε γυναίκες που είχαν απαχθεί ή πιέζονταν να εξισλαμιστούν ή να παντρευτούν Τούρκους άρχοντες.
Επιπλέον, η Αγία Φιλοθέη ίδρυσε σχολεία για κορίτσια, σε μια εποχή που η γυναικεία μόρφωση ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, και νοσοκομεία για φτωχούς. Παρείχε τροφή και ρουχισμό σε απόρους και φυγάδες. Οι φιλανθρωπίες της δεν είχαν όριο – γι’ αυτό και οι Αθηναίοι τη θεωρούσαν μητέρα όλων.
Το μαρτύριό της
Η δράση της, όπως ήταν φυσικό, ενόχλησε την οθωμανική εξουσία. Το 1588, έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από Τούρκους που την απήγαγαν και τη βασάνισαν φρικτά, αφήνοντάς την ημιθανή έξω από τη μονή της. Υπέκυψε στα τραύματά της λίγες ημέρες μετά, στις 19 Φεβρουαρίου 1589.
Η Αγία Φιλοθέη ανακηρύχθηκε αγία από την Ορθόδοξη Εκκλησία και η μνήμη της τιμάται στις 19 Φεβρουαρίου, ενώ θεωρείται πολιούχος της Αθήνας.
Η παρακαταθήκη της
Η Αγία Φιλοθέη δεν υπήρξε απλώς μια ευσεβής γυναίκα ή μια καλόγρια – αλλά μια κοινωνική επαναστάτρια της εποχής της. Μέσα από το έργο της ενίσχυσε τη γυναικεία παρουσία στο δημόσιο χώρο, σε καιρούς όπου αυτό φάνταζε αδιανόητο. Υπερασπίστηκε τη μόρφωση, την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, ακόμη και όταν αυτό συνεπαγόταν κίνδυνο ζωής.
Η επίδρασή της είναι ζωντανή μέχρι σήμερα. Οδός Φιλοθέης υπάρχει στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στην Πλάκα, όπου στεκόταν και το αρχικό μοναστήρι της. Ο δήμος Φιλοθέης φέρει το όνομά της, ενώ πολλά σχολεία και εκκλησίες την τιμούν ως προστάτιδα. Το έργο της εμπνέει μέχρι σήμερα γυναίκες και κοινωνικούς λειτουργούς, ως ένα πρότυπο δύναμης και πίστης.